Op het eerste gezicht lijkt Anne van der Steen (32) het allemaal te hebben. Een leuk huisje, een mooie baan, een relatie. Alleen heeft Anne geen vrienden. In haar documentaire Anne zoekt vrienden onderzoekt ze waarom dat zo is. Ligt het aan haar of is het ongelukkige samenloop van omstandigheden?
In de nieuwe documentaire Anne zoekt vrienden is te zien hoe documentairemaker Anne haar verjaardag groots wil vieren. Ze is het meer dan beu om alleen te zijn. Anne over het maakproces: ‘Het was best gênant om alles op tafel te leggen.’
Veel vragen stellen
In de documentaire legt Menno (een collega met wie Anne veel samenwerkte, maar die ze uiteindelijk niet meer zag, red.) aan Anne uit dat zij altijd zoveel vragen stelt, waardoor het lijkt alsof de ander niet echt naar haar mag vragen.
Anne vertelt: ‘Ik begreep dat wel. Ik had er een groot talent van gemaakt om vragen die mij werden gesteld, meteen te omzeilen. Ik draaide het gesprek als het ware meteen om, om het maar weer over de ander te hebben. Toen Menno mij dit uitlegde, voelde het een beetje alsof hij mijn trucje doorhad. Sinds de documentaire zijn we weer veel hechter en zien we elkaar met regelmaat.'
'Ik draaide het gesprek meteen om, om het maar weer over de ander te hebben'
Ze vervolgt: ‘Door het stellen van al die vragen, maakte ik mezelf eigenlijk ondergeschikt. Ik dacht ook dat ik heel goed was in het stellen van vragen. En ik was altijd bezig of de ander het wel naar zijn zin had. Ik probeer dus nu minder door te vragen, en ook zelf iets in het gesprek te brengen.’
Bewust een stilte laten vallen
Anne is inmiddels ook van mening dat ze binnen een relatie wel iets minder hard mag werken. Hierover zegt ze: ‘De ander heeft er ook een verantwoordelijk in om van de vriendschap iets leuks te maken. Soms probeer ik het gesprek even te laten stilvallen, zodat de ander ook initiatief kan nemen.’
Verwachtingen
In het verleden was Anne juist best verwend in het hebben van vriendschappen. Ze woonde en studeerde met vrienden. Anne: ‘Het was er gewoon altijd. Maar toen dat wegviel… Ik heb inmiddels mijn verwachtingen bijgesteld en verwacht niet meer dat iemand altijd kan afspreken. Iedereen wordt ouder en mensen krijgen een gezin of gaan verhuizen.’
Maar wat is er dan met al die mensen van toen gebeurd? Anne: ‘De meeste kregen kinderen of zijn verhuisd en wonen ver weg. Ik woon in Eindhoven en een vriendin van vroeger woont nu in Zeeland. Als student leek ons leven op elkaar, maar dat is nu niet meer zo.’
'Ik heb mijn verwachtingen bijgesteld en verwacht niet meer dat iemand altijd kan afspreken'
Niemand om mee naar een feestje te gaan
Anne hield lang voor zichzelf dat ze geen vrienden had. Iets wat ze zelf ‘best gênant’ vond. Anne: ‘Ik had bijvoorbeeld geen feestje met oud en nieuw en niemand om carnaval mee te vieren.’
Ze vervolgt: ‘Soms loog ik erover dat ik naar een festival was geweest. Dat was echt liegen. Maar ik had niemand om mee naar een festival te gaan. De documentaire was een enorm proces om hier open over te worden. Dat heeft mij geholpen, want hierdoor werden mensen ook open naar mij. Nu ligt het gewoon op tafel.’
(tekst gaat verder onder kader)
Een oudere partner
Anne heeft een vriend waardoor ze zich nooit echt helemaal eenzaam heeft gevoeld. Maar met hem gaat ze niet naar festival of iets drinken. Anne licht toe: ‘Mijn vriend is een stuk ouder, waardoor we dus niet samen op stap gaan naar een festival of een feestje. Hierdoor is mijn behoefte aan vrienden wel groter. Voor dat soort dingen kan ik nooit iemand opbellen, en daar werd ik verdrietig van.'
Het ‘vriendschapsding’ is nog niet opgelost
Anne merkte tijdens het maken van de documentaire dat er meer mensen moeite hebben met vriendschappen sluiten of weinig vrienden hebben. Anne: ‘Dat heb ik echt geleerd. Dat ik er niet alleen in ben, en anderen dus ook niet. Iets opengooien en alle kwetsbaarheid kan echt iets opleveren.’
Of er daadwerkelijk mensen op de bank zitten met een stukje taart blijft nog even spannend. Wel zegt Anne: ‘Het is niet alsof mijn ‘vriendenprobleem’ is opgelost, maar ik voel meer ruimte in mijn hoofd. Het hele vriendschapsding was zoiets van mij geworden. Door de documentaire ben ik veel opener over geworden. De angst dat ik niet leuk genoeg ben, is wat meer bespreekbaar nu.’
Anne zoekt vrienden wordt op maandag 28 oktober om 23.10 uur uitgezonden op NPO2.