Vriendelijk of niet

Heb jij ook al tijden geen bij op je balkon of in de tuin gezien? Je bent niet de enige. Tuincentra verkopen daarom tegenwoordig bij-vriendelijke planten waar de bij - zoals de naam al doet vermoeden - graag op afkomt. 

De planten worden onder noemers als bee-friendly, insectvriendelijk of insecten- en vlinderlokker verkocht, en bevatten vaak vrolijke afbeeldingen van bezige bijen. Deze zogeheten bij-vriendelijke tuinplanten die verkocht worden in tuincentra door het hele land, bevatten echter ook bestrijdingsmiddelen. De planten zijn bewerkt met gewasbeschermingsmiddelen die juist bijensterfte veroorzaken.

De bij-vriendelijke plant onder die loep

Uit onderzoek van Pesticide Action Network Nederland (Pan-NL), en eerder onderzoek van Greenpeace uit 2017, blijkt dat op veel van de planten in tuincentra chemische bestrijdingsmiddelen zitten. Hierbij zijn ook middelen gevonden die verboden zijn. De Keuringsdienst bracht daarom veertien verschillende planten met bij-vriendelijke logo’s naar het laboratorium. Tuinplanten als lavendel, aster, margriet en skimmia die veel bij tuincentra als bij-vriendelijke verkocht worden, werden allemaal onderzocht op gebruik van bestrijdingsmiddelen.

Neo-nicotinoïden

Op elf van de veertien planten werden chemische bestrijdingsmiddelen gevonden; middelen die juist bedoeld zijn voor het verdelgen van insecten. De hoeveelheden chemische bestrijdingsmiddelen wisselden daarbij van zeer laag tot relatief hoog. Maar liefst zes planten hadden daarbij ook sporen van neo-nicotinoïden. Deze gewasbeschermers vallen de hersenen en het zenuwstelsel van de bij aan die verlammingsverschijnselen én uiteindelijk sterfte veroorzaken, aldus Britse wetenschapper Dave Goulson.

Gif stapelt zich op in de bij

Een Nederlandse kweker benadrukt dat hij alleen lage concentraties gebruikt van bestrijdingsmiddelen die wettelijk zijn toegestaan. Tuinbranche Nederland laat als reactie op het onderzoek weten dat de hoeveelheden gewasbescherming die zijn gevonden in het laboratorium geen gevaar opleveren voor bijen, en dus niet schadelijk zijn.

Daar is echter niet iedereen het eens mee. Bijenexperts geven aan dat het onmogelijk vast te stellen is wat veilige marges zijn voor het gebruik van gewasbeschermers. Bijen bestuiven namelijk honderden bloemen per dag. Het gif dat ze onbewust verzamelen tijdens het bestuivingsproces stapelt zich op in hun kleine lijfjes.

Volgens de bijenexperts is er overvloedig wetenschappelijk bewijs dat elk gebruik van insecticiden, en met name neo-nicotinoïden, schadelijk zijn voor de bij. Het is dus nog maar de vraag hoe vriendelijk bij-vriendelijke planten echt zijn voor de bij.