Elk jaar stijgt de vraag naar octopus wereldwijd. Een jaar of 10 geleden was hij lang niet zo populair als nu. Want waar dit weekdier eerst vooral in Spanje en Japan werd gegeten, is nu ook in Nederland in de greep van de octopus. Maar waar komt al deze octopus vandaan?

Spaanse pulpo of toch niet?

Spanje. Daar zouden onze octopussen op de kop zijn getikt. En hier zouden de acht-armige beestjes aan hun einde komen. In de Spaanse wateren is echter maar genoeg octopus voor vijftien procent van de markt aldus de pulpo-fabrikant. Ze hebben daarom ook diepgevroren pakketten octopus in de opslag liggen om aan de wereldwijde vraag te kunnen voldoen. Maar waar komen die diepvries tentakels dan vandaan?

De kans is groot dat de Spaanse pulpo die wij hier eten helemaal niet uit Spanje komt, maar geïmporteerd wordt uit verre landen als Marokko en Mauritanië. In de havens van Mauritanië blijken de octopussen niet aan te slepen. En daar zitten de Spanjaarden nog bovenop. Bijna 70% van de octopus import is afkomstig uit Marokko (47.000 ton in 2019) en Mauritanië (28.000 ton). Maar waarom deze landen? Er is octopus in overschot in Mauritanië aldus de Spaanse pulpo-fabrikant. Genoeg om heel Europa te voorzien van voorgekookte tentakels.

Spaanse octopus uit Mauritanië

De Keuringsdienst brengt een bezoekje aan Mauritanië en wordt met open armen ontvangen. De octopus heeft namelijk niet alleen Nederland in zijn greep. Pulpo is big business in Mauritanië. Zo’n 8.000 kleine bootjes varen dag-in-dag-uit de zee op om octopus te vangen.

Maar het overschot aan octopus is niet de enige reden dat er zoveel octopus uit Mauritanië komt. Want Mauritanië is naast zijn grote kustlijn en het overschot aan octopus ook gekenmerkt door armoede en gebrek aan regulatie. In Mauritanië zijn namelijk – in tegenstelling tot veel andere landen - nog geen regels om de overbevissing van octopus tegen te gaan. En daar maakt de pulpo-industrie gretig gebruik van. Er wordt namelijk aan de lopende band octopus uit de Mauritaanse zee gevist.

Maar met de enorme wereldwijde toename in populariteit wordt ook wilde octopus schaars. Er zijn daarom in de afgelopen jaren ook octopuskwekerijen ontstaan. Is dit dan de oplossing tegen overbevissing?

Octopuskweek

Het kweken van octopus is zo makkelijk niet. Men dacht zelfs lange tijd dat het kweken van octopus onmogelijk was. De jonge octopus eet namelijk louter levend voedsel, en over de ideale leefomstandigheden van de octopus is weinig bekend. Toch lijken verscheidene bedrijven de strijd gewonnen te hebben van de octopus.

Een Spaanse octopuskweker zal naar verwachting drieduizend ton octopus per jaar gaan kweken. Volgens eigen zeggen draagt het bedrijf op deze manier bij aan de vermindering van wilde vangst. Maar over de modus operandi willen ze niks kwijt. Want hoe worden de octopussen gehuisvest, wat eten ze en hoe worden ze gedood? 

Kritische geluiden

Ook al lijkt de octopuskweek de ideale oplossing voor overbevissing roepen de plannen ook veel weerstand op. De octopus is namelijk een uitermate intelligent wezen. Meerdere wetenschappers noemen de octopuskweek daarom ‘onethisch en ecologisch onverantwoord‘ vanwege de grote intelligentie, het bijzonder complexe gedrag en de natuurlijke behoeften van octopussen. De octopus hoort qua intelligentie thuis in het rijtje van apen, honden en katten.

Keurmerk

Totdat er striktere regelgeving ingevoerd wordt zal er zoveel mogelijk octopus uit het water gevist worden, en zal de pulpo-industrie in Mauritanië blijven groeien. Er worden daarentegen wel al stappen gemaakt richting duurzamere visserij met onder andere het MSC-keurmerk. Dit keurmerk staat op visproducten afkomstig van duurzame visserijen die overbevissing tegen gaan. Het keurmerk houdt overigens geen rekening met dierenwelzijn. Of het ethisch verantwoord is om de voorgekookte tentakels te eten blijft echter zelfs met een keurmerk nog altijd aan de consument.