Schrijver Marieke Lucas Rijneveld (29) overstijgt alle verwachtingen met haar debuutroman 'De avond is ongemak'. Het boek is uitgegroeid tot internationale bestseller én staat op de shortlist van de International Booker Prize, nooit eerder is dit een Nederlandse schrijver gelukt. "Het voelt als een lichtpuntje om op zo'n lijst te mogen staan", vertelt Marieke Lucas.
Een verhaal over een gereformeerd boerengezin: oer-Hollands. Niet direct de ingrediënten waarbij je denkt aan een internationale bestseller. Toch heeft Marieke Lucas het voor elkaar gekregen. 'De avond is ongemak' is vertaald naar 'The Discomfort of Evening', de rechten zijn inmiddels verkocht aan achttien landen. Zelf heeft Rijneveld de vertaling niet gelezen, "mijn Engels is heel slecht, ik ben echt een beetje de Louis van Gaal van de Nederlandse letteren."
Wat is écht belangrijk?
Het een kwetsbare tijd waarin we leven. Marieke Lucas noemt het een lichtpuntje om op de shortlist te staan. "Ik krijg niet de meest moeilijke dingen mee uit deze tijd, ik ben fysiek gezond, ik ken niemand die ziek is. Maar dat jongeren zich eenzaam voelen, dat heb ik ook wel gehad. Vooral die eerste weken. Wat is er eigenlijk nog belangrijk? Zo'n nominatie bijvoorbeeld, doet dat er nog toe wanneer we als mens zijnde ziek worden? Als alles ineens wegvalt, hoe ga je het dan doen?"
Je eenzaam voelen of eenzaam zijn
"Ik was zelf een bepaalde vorm van eenzaamheid gewend. Maar er is een verschil tussen je eenzaam voelen of eenzaam zijn. Volgens mij leren we in deze tijd met allebei om te gaan. Het eenzaam zijn, dat kende ik wel, dat was voor mij niet nieuw. Als schrijver ben je erg op jezelf, daar moet je ook mee om kunnen gaan. Tegelijkertijd zie je ook dat je snel een nieuwe manier zoekt, dat je in een nieuw ritme komt. Dat is hoopvol."
Verder dan de groenteboer uit het dorp
Zes jaar lang schreef Marieke Lucas aan het boek, dat deels rust op gebeurtenissen die in het leven van de schrijver voorbij zijn gekomen. "Ik was blij als de kapper en de groenteboer in het dorp het zouden lezen. Dan had ik al iets bereikt. Nu gaat het naar twintig landen, dat is niet voor te stellen. Ik hoop niet dat het een soort Flodder-effect gaat krijgen, dat ik altijd herinnerd zal worden aan dit. Ik hoop dat ik kan laten zien dat ik meer boeken in mij heb."
Het is een zoektocht en ik weet nog niet waar het eindigt
Waarom Lucas? Die vraag blijft terugkomen
Bij een internationale bestseller horen interviews en de verwachting dat de schrijver blijft praten. "Dat is soms lastig, omdat het gauw persoonlijk wordt omdat er veel persoonlijke dingen in het boek staan. Soms voel ik me daar kwetsbaar over. Op een gegeven moment heb ik mezelf Lucas genoemd. De vraag waarom dat zo is, blijft ook in het buitenland terugkomen. Op zich ben ik daar vrij open in, dat ik niet weet of ik me een jongen of meisje voel, of wat ik wil zijn. Het is een zoektocht, en ik weet niet waar het eindigt."
Zoeken naar bestaansrecht
Die zoektocht is een groot deel van je identiteit, legt Marieke Lucas uit. "Daar ben ik al lange tijd mee bezig. Ik hoopte met de uitgave van het boek dat dan alles samen zou vallen." Een soort hoop dat alles dan goed zou zijn, vertelt de schrijver. "Een vorm van bestaansrecht, dat het goed is hoe je bent. Als schrijver heb ik dat bereikt, maar als mens is dat wankel, moeilijker in ieder geval."
Het is uiteindelijk het belangrijkst hoe je jezelf ziet
"Je ziet nu dat alles weg kan vallen. Maar je blijft zelf overeind, wat is er dan nog belangrijk? Het is belangrijk dat je je goed voelt. Dat je je oké voelt met jezelf. Al die lezingen of optredens die je doet, dat is allemaal fijn. Gezien worden is fijn, maar het is uiteindelijk het belangrijkst hoe je jezelf ziet. Dat is het voornaamste."
Het belang van ergens bij horen
We willen allemaal ergens bij horen, ook dat is een zoektocht. "Ik heb dat geprobeerd door op voetbal te gaan. Geen goede poging, maar wel een poging om ergens onderdeel van uit te maken. Als schrijver zit je de hele dag achter je bureau, in die wereld kan ik me goed voelen. Ik heb mijn personages, daar is mijn hoofd mee gevuld. Ik zoek misschien ook een soort familie in de schrijverswereld, onder collega's. Het gaat om de zoektocht naar wie jij zelf bent: wat wil je meegeven aan de wereld? Voor mij is dat een boek, dat is er nu."
En dat is de wereld niet ontgaan. Het boek is opgemerkt, omarmd en heeft zich wijd verspreid. Of het boek het Flodder-effect zal opleveren, dat kan alleen de toekomst uitwijzen, maar snel vergeten doen we het in ieder geval niet.
