Al jaren worden hartproblemen bij vrouwen minder goed herkend dan bij mannen. Hoog tijd voor verandering, vindt cardioloog Angela Maas.
Maas is gespecialiseerd in het vrouwenhart en pleit er al jaren voor om vrouwen- en mannenharten op een verschillende manier te bekijken, onderzoeken en te behandelen."In veel gevallen zijn klachten bij vrouwen anders dan bij mannen. We moeten ons realiseren dat het type hartinfarct bij vrouwen verschilt van het type dat vooral voorkomt bij mannen. Bij mannen zie je vaak het klassieke patroon: in één keer wordt het bloedvat afgesloten. Dan krijg je het bekende verhaal: 'pijn op de borst, pijn in de kaken, transpireren'. Dan komt de ambulance, een dotterbehandeling en is alles weer in orde."
Bij vrouwen zie je dus vaak een ander type hartinfarct, benadrukt Cardioloog Maas. Voornamelijk bij vrouwen tussen de 40 en 70 zie je veel vaker een hartinfarct zonder blokkade van het kransvat. Het resultaat: een ander klachtenpatroon dat minder goed wordt herkend. De klachten veranderen: "het wordt erger, dan zakt het weer af. Heel vaak wordt er gedacht: dat is niet wat in de boeken staat. Dan zeggen vrouwen zelf ook vaak, 'ik ben ook wel erg druk geweest'. Daarop volgt dan de reactie: je moet het rustiger aan doen."
Het heeft geen prioriteit, terwijl de helft van de bevolking vrouw is
In de afgelopen dertig jaar zijn er gigantisch veel onderzoeken over het hart- en vaatziekten bij vrouwen is gepubliceerd. Toch is de gezondheidszorg nog altijd ingericht op het mannenlichaam. En dat is jammer, stelt Maas. "De kennis die we hebben wordt onvoldoende toegepast in de praktijk. Het herkennen van hartklachten bij vrouwen, en de onderliggende verschillen in oorzaken, zou een verplicht item moeten worden in de opleiding tot cardioloog. Dat is het nog steeds niet. Het heeft geen prioriteit: en dat terwijl de helft van de bevolking natuurlijk vrouw is."
Het is absurd dat klachten die potentieel dodelijk zijn, niet worden herkend of opgemerkt
Vrouwen zijn soms eindeloos op zoek naar de juiste diagnose. "Dat komt omdat vrouwen zelf inderdaad niet willen zeuren, of zelf een interpretatie geven aan klachten. 'Ik zal wel te druk geweest zijn, of dit, of dat…'. Een ander probleem is dat veel artsen nog steeds denken vanuit het mannen-perspectief. In de praktijk wordt nog heel vaak overbodig, of verkeerd onderzoek gedaan bij vrouwelijke patiënten, stelt Maas. "Dat zou niet nodig zou zijn als je goed luistert. Dan zou je al veel eerder de juiste richting op kunnen gaan. We gooien ook een heleboel geld over de balk door de diagnostiek bij vrouwen nog altijd via de mannenstraat af te leggen. Dat is zó zonde, jammer."
De aandacht voor het vrouwenhart voor niet altijd serieus genomen, blijkt uit een item van Nieuwsuur. Oud voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologen Hans Bosker werd geconfronteerd met de vraag of we de situatie kunnen wegzetten als een feministische schreeuw om aandacht? “Zo zou ik het niet willen noemen. Maar er zit soms wel een vleugje wijf aan dit feminisme.” De aandacht die ervoor opgeëist wordt, dat kan heel gemakkelijk een beetje dwingend overkomen.”
Feministische schreeuw om aandacht
"Dit is waar je op stuit, en wat natuurlijk ook stuitend is", reageert cardioloog Maas. "Het geeft weer hoe er over vrouwen wordt gedacht: dat ze dwingend, veeleisend zijn." Volgens Maas komt Hans Bosker niet tot de kern van deze zaak. "We moeten de realiteit onder ogen zien: er zijn gewoon veel man-vrouw verschillen. Dat zijn puur biologische verschillen, maar ook verschillen die te maken met sociaal- economische factoren. Die hebben ook weer grote invloed op onze gezondheid, en zeker ook hart- en vaatziekten die we krijgen. We worden opgevoed met bepaalde vooroordelen, die zitten diep verankerd in de beroepsgroep."
Vanuit het vak heeft Maas nog veel te maken met ontmoediging en zelfs persoonlijke aanvallen. "Daar kan ik inmiddels wel tegen. Wat ik erger vind, is als het over patiënten gaat. Veel vrouwelijke patiënten vertellen letterlijk in de spreekkamer dat ze uitgelachen zijn, dat ze niet serieus genomen zijn. Daar is nog heel veel winst te behalen. We zullen écht die klachten van vrouwen door een roze bril moeten bekijken om ze serieuzer te nemen."
Vrouwen lopen jaren rond met onbegrepen klachten
Spasmen in de kransvaten komt zowel voor bij mannen als vrouwen. "Maar 85 procent van die patiënten is vrouw", vertelt Maas. "Dat zijn vrouwen die vaak al vier jaar, soms zelfs wel acht jaar rondlopen met onbegrepen klachten. Soms hebben ze al zeven keer een hartkatheterisatie gehad. We zijn eigenlijk zelf verbaasd hoe ongelooflijk veel van die spasmen we zien. Nog meer dan we zelf gedacht hadden." Deze vorm van onderzoek gaat landelijk misschien nog traag, maar internationaal gaat het sneller. "Volgende maand komt er een internationale richtlijn uit waarin wordt geschreven over adviezen rondom die spasmen in de kransvaten, wat we zo veel bij de vrouwelijke patiënten zien."
Het probleem is breder dan het vrouwenhart
Ervaringsdeskundige en maker van de documentaire 'De slag om het vrouwenhart' Hella de Jonge vult aan: "Dit probleem is breder dan het vrouwenhart." De coronacrisis waarin we ons nu begeven biedt perspectief om dit probleem aan het licht te brengen. "Ik zie dit zeker als een kans. We zijn allemaal ontzettend geïnteresseerd in het coronaverhaal. En ook wel geïntrigeerd dat de sterfte onder mannen zoveel hoger is", aldus Angela Maas.
Is dit het uitgelezen moment om stil te staan bij het belang om de fysieke verschillen tussen man en vrouw in acht te nemen? In ieder geval een moment om de medische wereld wakker te schudden over het feit dat er wel degelijk verschillen tussen het mannelijk en vrouwelijk lichaam bestaan.
