Ontmoet Jacob Schorer, homorechtenactivist van het eerste uur die het activisme naar Nederland heeft gehaald. En die - gek genoeg - vrijwel niemand kent.
Zo bekend als de Amsterdamse botenoptocht is in ons land, zo onbekend is de man die aan het begin staat van de lhbtqi+-beweging in Nederland. Sociaal wetenschapper Linda Duits schrijft voor Brainwash waarom iedereen de naam Jacob Schorer zou moeten kennen.
Veel mensen denken dat de Stonewall Riots in de Verenigde Staten het startschot waren voor het ontstaan van het homorechtenactivisme, stelt Duits in haar stuk. Maar dat klopt niet helemaal.
Historisch protest
Even kwijt wat deze rellen ook alweer waren? Duits legt het uit: “De Stonewall Inn was een café waar drag queens, transgenders, homo's, lesbo's en sekswerkers samenkwamen. Op een nacht in juni 1969 pikten zij een inval van de politie niet en ontstond er een opstand. Hieruit zou zich de lhbt-beweging vormen, en een jaar later vond de eerste Gay Pride plaats om het protest te eren. Andere landen volgden Amerikaans voorbeeld en zo kregen ook wij in Nederland ons homoprotest.”
Het is een mooi verhaal, geeft Duits toe, maar die laatste stelling - dat ons eerste homoprotest daaruit voortkomt - is historisch onjuist. De wortels van de Nederlandse homorechtenbeweging liggen in Duitsland. En de tumult startte al vele jaren eerder, namelijk in de negentiende eeuw. Een periode waar een progressieve wind door Duitsland waaide.
“De progressieve Berlijnse politie stopte in 1895 met het invallen van homobars en in 1897 richtte seksuoloog Magnus Hirschfeld de eerste lhbt-mensenrechtenorganisatie op, het Wissenschaftlich-humanitäres Komitee, gericht op het vrijweren van vervolging van homo's, lesbo's, biseksuelen en transgender mensen. Het zou de weg vrijbanen voor een cultuur van openlijke homoseksualiteit in de jaren 20.”
De nazi's zouden tijdens de Tweede Wereldoorlog een eind aan deze beweging maken. Tijdens de boekverbrandingen van 1933 verdwenen de archieven van Hirschfeld in het vuur. Maar in de jaren 20 floreerde het gedachtegoed van de progressieve seksuoloog nog en kwamen zijn ideeën terecht bij Jonkheer Jacob Schorer. Hij was een Nederlandse jurist die wegens een schandaal in 1903 met een minderjarige jongen naar Berlijn was gevlucht en in de leer ging bij Hirschfeld.
“In 1910 keerde hij terug naar Nederland, waar hij twee jaar later een Nederlandse tak van het Komitee startte. Dit zou later het Nederlandsch Wetenschappelijk Humanitair Komitee gaan heten en het was de eerste organisatie in Nederland die zich inzette voor homo-emancipatie.”
Dit zette hij in gang
Het bleef niet bij de oprichting van het comité. Een belangrijke doelstelling was om Artikel 248-bis uit het strafrecht te schrappen. Dit artikel verbood seksuele omgang tussen meerderjarigen en minderjarigen van hetzelfde geslacht. En de meerderjarigheidsgrens werd daarin getrokken bij 21 jaar, terwijl die voor hetero's bij 16 jaar lag.
“De wet was bedoeld om verspreiding van homoseksualiteit tegen te gaan: het idee was dat onschuldige tieners werden verleid en daardoor homo werden. Artikel 248-bis werd ook gebruikt om homoseksuelen te monitoren. Er werd gesurveilleerd bij urinoirs (bekende cruiseplekken) en bij huizen. De zedenpolitie hield ook lijsten bij met haar bevindingen, werkgevers en familie werden soms op de hoogte gesteld.”
Het begin van de protesten
Het comité van Schorer had succes. In 1971 verdween het artikel uit het strafrecht. Onder meer vanwege de demonstratie in januari 1969, de eerste homorechtendemonstratie in Nederland. Slechts een paar maanden voor de Stonewall Riots in de VS die in datzelfde jaar in juni plaats vonden.
Waar de Stonewall Riots wél voor hebben gezorgd is het pride element in de homorechtendemonstraties. Het feit dat je trots mag zijn op wie je bent, wat je geaardheid ook is. Laten we dus die rellen ook vooral niet vergeten. Net als de naam Jacob Schorer.
