Libanon: een land van uitersten, waar Beiroet afgelopen week genadeloos hard is geraakt door een explosie. De schade is enorm. In 2018 bezoekt Margriet het land en gaat ze op zoek naar antwoord op de vraag: How to be gay, in Libanon? "Het is je vast opgevallen dat vrouwen hier net barbiepoppen zijn en de mannen net gorilla’s. Daartussen zit niets", vertelt de openlijk homoseksuele activist Alexander.
Gevangenisstraf voor 'tegennatuurlijke seks'
Libanon is liberaler dan de meeste landen in de regio, maar homoseksualiteit is er verboden. Artikel 5.3.4 van het strafrecht stelt: ‘Iedere vorm van tegennatuurlijke seks wordt bestraft met een jaar gevangenisstraf’. "Dit land is niet voor zwakke mensen. Het leven hier is keihard", vertelt buikdanser Alexander aan Margriet. "Je moet de samenleving zelf controleren, en als je dat doet, kun je twee reacties verwachten. Als je jezelf durft te zijn, zal iedereen met je om willen gaan en je willen leren kennen, maar als ze voelen dat je angstig bent, dan bijten ze je. Ze verscheuren je."
Op mijn negentiende ben ik hiv-positief getest
De mannen die Margriet spreekt willen allemaal ver buiten hun eigen woonplaats afspreken. Zo ook de 26-jarige Julian. Hij komt uit een gezin van vijf: twee broers en zijn ouders. Zijn familie weet niets van zijn geaardheid. "Rond mijn dertiende drong het besef door dat ik op jongens val." Maar zijn homoseksualiteit is niet het enige geheim dat hij meedraagt: "Op mijn negentiende ben ik hiv-positief getest."
Dat is nóg zo’n taboeonderwerp in Libanon, vertelt hij. Zijn medicatie gebruikt hij in het geheim. "Mijn medicijnen heb ik in een pot gestopt die eigenlijk is bedoeld voor vitaminepillen. Je weet pas hoe je met zo'n situatie om kunt gaan op het moment dat je voor de keus staat. Zonder in mijn positie te zitten kun je niet weten hoe je hiermee moet dealen", zegt hij.
“Dit is een klein paradijs, midden in de hel”
Leven in Hezbollah gebied
Het uiterste zuiden van Libanon wordt door Hezbollah troepen afgeschermd met strenge checkpoints. Zonder toestemming van het leger kom je het gebied niet in. Ook hier is homoseksualiteit ten strengste verboden. Vlak achter het checkpoint woont Muna: een lesbische, Sjiitische vrouw van in de zestig die een schildpaddenopvang runt. "Dit is een klein paradijs, midden in de hel", vertelt ze. Hoe Muna denkt over gay zijn in Libanon? "Ze gooien je in de gevangenis", reageert ze. Maar het zal haar een zorg zijn wat mensen van haar denken. "Het maakt me niet uit. Ik heb het mensen nooit gevraagd of ze het van mij weten. En het boeit me niet. Dat zijn hun zaken, niet de mijne."
Óf een vrouwtje, óf een mannetje
In tegenstelling tot Muna, gaat activist Alexander gaat wél de confrontatie aan. Hij is openlijk gay en laat zich door niemand de mond snoeren. Hij wijst naar de bebouwing in het gebied. "Dit huis hier staat leeg, het gevolg van de oorlog. We doen hier niet aan conserveren. Alles wordt weggevaagd. We willen ons verleden en het heden niet onder ogen zien. We doen ons voor als hetero's, maar de werkelijkheid is anders. Iedereen houdt de schijn op. Dit is zo'n ontzettend binaire samenleving. Het is je vast opgevallen dat de vrouwen hier net arbiepoppen zijn en de mannen zijn net gorilla's. En daartussen? Daar zit helemaal niets." De gaycommunity gaat daarin mee, zegt hij. "Je bent óf een vrouwtje, óf een mannetje. Ze passen zich aan."
"Ik ben ervan overtuigd dat als wij iets willen veranderen, we klappen moeten uitdelen. Je moet bereid zijn om keihard de confrontatie aan te gaan. Als je je blijft verstoppen en constant op je tellen past, verandert er nooit iets. Dan kom je nergens", vindt Alexander. "Er zijn veel getrouwde mannen die met me naar bed willen. Vaders met grote gezinnen… Het is hun fantasie: datgene dat je veracht, dat je haat, wil je ergens juist graag. Dus juist degene die je zit te beschimpen, zal je proberen het bed in te krijgen als hij in z'n eentje is. Hier zijn ze in staat om eerst seks met je te hebben en je daarna dood te maken. Dat gebeurt in de Arabische wereld."
Als Syrisch vluchteling heil zoeken in Libanon
Nadir heeft het conservatieve extremisme aan den lijve ondervonden. Hij is Syrisch vluchteling en woont sinds vier jaar in Libanon. "Het is als vluchteling verboden om in hier te werken, ook al kom je uit oorlogsgebied en is je huis platgebombardeerd. Maar je zal toch moeten werken om te overleven." In Syrië werkte Nadir tijdens zijn studie als journalist. Hij werd ontdekt en opgepakt. Al zijn spullen werden afgenomen en onderzocht. "Ze hebben alles bekeken en kwamen achter mijn identiteit."
Laat hem de dood wensen, maar niet krijgen
Dubbel in gevaar
"Niet ver van de plek waar ik zat, waren vlak daarvoor twee homo's betrapt toen ze seks hadden. Ze zijn vanaf een hoge verdieping naar beneden gegooid." Nadat Nadir is ontdekt wordt hij gevangen genomen. "Ze hebben me gemarteld. Toen ik de ondervragingsruimte binnenkwam, schrok ik. Het zag er precies uit zoals je in films ziet, hoe je je zoiets voorstelt, hoe je het in het journaal ziet: types met Pakistaanse gewaden, lange baarden, zwarte tulbanden op en een giftige blik in hun ogen. Ik hoorde ze vragen: 'Is dat 'm?', 'Ja, dat is hem'. De ene sloeg me met een ijzeren staaf en er was een ander die alles filmde en aantekeningen maakte. 'Hij mag niet zomaar sterven'", hoorde hij hen zeggen. "Ze zeiden: 'Laat hem de dood wensen, maar niet krijgen'", vertelt Nadir.
Libanon als proeftuin voor de 21e eeuw
Jamal, succesvol zakenman en deel van het Libanese establishment, heeft zijn eigen manier om met zijn homoseksualiteit om te gaan. "Heftig, dat is het juiste woord om dit land en dit deel van de wereld te omschrijven. Zijn we westerlingen of oosterlingen? Zijn we christenen of moslims? Draag je als vrouw een sluier of bikini? Het bestaat hier allemaal naast elkaar", vertelt Jamal. "Dat maakt dit land zo fascinerend. Het is niet zwart of wit, niet rechts of links, zee of bergen, maar al die dingen tegelijkertijd. Daarom is Libanon eigenlijk een soort proeftuin voor de 21e eeuw: een plek waar alles door elkaar loopt."
Jamal wil zichzelf geen homoseksuele man noemen. "Nee, ik ben gewoon mens. Ik weiger om me een etiket te laten opplakken. Het is een objectief kenmerk, net als de kleur van je ogen. Je hoeft er niks mee. Als je ogen niet groen zijn, maar blauw, dan is dat gewoon zo. Als je het ergens niet mee eens bent in de maatschappij, volg je je eigen weg. Ieder van ons leeft in z'n eigen grote of kleine bubbel: het is een kwestie van overlevingsdrang en zelfbehoud", denkt hij.
