Voor Nederlands turnsters Verona van de Leur en Stasja Köhler zijn de misstanden binnen de turnwereld niet onbekend. "Ik heb vol afschuw naar de Netflixdocumentaire 'Athlete A'  gekeken. Hoe fout de turncultuur is, komt in deze film  heel duidelijk naar voren. "Je ziet dat kinderlevens er niet toe doen. Prestaties staan op nummer één. Dat was voor mij heel herkenbaar", vertelt Stasja.

Zijn voorkomen als kindervriend

Sportarts Larry Nasser doet zich voor als kindervriend, maar blijkt dader van een gigantisch seksueel misbruikschandaal waarbij honderden jonge meisjes slachtoffer zijn van zijn daden. "Je hebt behoefte aan iemand die aardig voor je is", legt Stasja uit. De meisjes staan onder streng regime: keihard trainen en strenge regels. "Je ziet dat hij de meisjes bijvoorbeeld snoep geeft. Zo probeert hij vertrouwen te kweken bij die kinderen."

Achter gesloten deuren

In de documentaire zie je dat ouders overal buiten worden gehouden, niet welkom zijn bij trainingen en er worden kampen georganiseerd op een afgezonderde ranch. Ook dit is voor Stasja herkenbaar: “Dat was bij ons ook zo, ouders mochten nooit naar binnen. Dat is natuurlijk een cultuur die ontzettend fout is.”

"Alles wat je terugziet is zo herkenbaar", zegt ook Verona. "Ik heb zoveel emoties gevoeld. Je bent heel verdrietig, boos en kwaad. Aan de andere kant was ik ook opgelucht. Je denkt dat dit soort praktijken alleen in China en Rusland voorkomen, maar Amerika is een land waarbij je hier niet aan denkt. Je weet dat het gebeurt, maar dat het ook daar aan de gang is, in deze mate, waarom zou het dan niet in Nederland zo zijn? Vraag je je dan af. Het is bijna wachten op het volgende geval dat naar buiten komt."

Eén doel: medailles

Arts en dader achter het misbruik Larry Nasser is verbonden aan USA Gymnastics: top-instituut binnen de Amerikaanse turnwereld. Er wordt getraind met een enorm streng regime onder leiding van twee Roemeense coaches. De meisjes die er trainen zijn jong, trainen jaar in jaar uit. De coaches en de bond hebben maar één doel voor ogen: zoveel mogelijk medailles binnenhalen. Binnen die contouren lopen jonge meisjes rond die als een soort product worden getraind.

"En dát gebeurt dus niet alleen in Amerika", vertelt Stasja. "Hier gebeurt hetzelfde. Ik heb het dan niet over het seksueel misbruik, maar wel over het controleren van de meisjes, het slaan, het spugen, de continue mentale mishandeling, alles om medailles te winnen. Topsport is hard, maar dit heeft gewoon niets met topsport te maken." 

Er heerst een zwijgcultuur, zeggen de voormalig top-turnsters. "Je hebt een doel voor ogen. Als jong meisje kijk je naar de Roemeense en Russische turners die Olympisch kampioen zijn, later ging Amerika aan kop. Dat was voor ons beiden iets waar je naar opkijkt, en daar heb je alles voor over. Wij hadden allebei geen topsport achtergrond en onze ouders ook niet. Alles dat je coach je vertelt, geloof je. Daar staar je je blind op."

Alles in de doofpot

"Als er iets gebeurt waarvan je denkt, hoort dit wel? Dan voel je al gauw dat je het er beter niet over kunt hebben. Als je dat wel doet dan krijg je de wind van voren. Je krijgt het terug op je bord. Je wordt dan niet meer geselecteerd bijvoorbeeld. Het is een cultuur waarin je je mond houdt. Het lijkt bijna een soort sekte. Je bent helemaal gebrainwashed en de ouders daarnaast ook. Zij zouden eigenlijk moeten ingrijpen zodra ze merken dat er iets mis is.” In de turnwereld gebeurt dat niet, vertelt Verona. “Wat hier gebeurt wordt door de vingers gezien en komt in de doofpot terecht."

Verona voelt de druk al op achtjarige leeftijd, wanneer ze wordt gescout door trainer Frank Louter. "De cultuur was toen al niet goed. Hij zei tegen mij: 'Je kan ooit naar de Wereldkampioenschappen en de Olympische Spelen als je goed je best doet en luistert.' Ik had daar alles voor over. Mijn ouders waren ook nogal pushers, dus op het moment dat hij zei dat ik talent heb, dan gingen we daarvoor. Je doet het gewoon." Stoppen was er voor Verona niet bij. "Je stopt niet, je gaat door. Dat is wat mijn ouders zeiden. In mijn geval heb ik ook daar pech mee gehad."

De situatie is niet te beoordelen als kind

Het misbruik gaat ver en voor een kind is het onmogelijk om de situatie goed te beoordelen. "Wanneer de ene coach je mentaal en fysiek mishandelt en de ander is handtastelijk, dan ga je nog eerder naar die 'lieve' coach die je misschien aanraakt, dan iemand die keihard is, je van het toestel afgooit, dag in dag uitscheldt en kleineert", vertelt Verona. 

Ze beginnen vanaf een jaar of zes met trainen. "Die meisjes zijn op dat moment geen mensen met een ziel. Ze waren klei, kneedbaar, ze moeten luisteren en zodra je ergens wat van zegt word je niet geselecteerd en hoor je er niet meer bij." 

Is dit topsport? 

"Bij ons was het zo dat zodra je iets zei tegen je ouders bijvoorbeeld, dan kreeg je dat terug op de trainingen", vertelt Stasja. "Je werd extra hard aangepakt. Je werd publiekelijk afgemaakt en je was de softie. Dat wilde je niet zijn, dus je hield gewoon je mond. Plus, het feit dat je nog niet doorhebt dat het niet kan wat er gebeurt. Je denkt dat dit topsport is."

Nog steeds wordt deze cultuur binnen de turnwereld in stand gehouden, zegt Verona. "Je kijkt naar de generatie voor je. Als zij het allemaal pikken, dan moet ik dat ook maar doen. De generatie na ons doet dat dan ook weer, en zo blijft dat in stand."

"De meiden die nu aan de top staan, die kunnen niets zeggen. Sommigen trainen in familieverband, ze hebben een plek op de Olympische Spelen volgend jaar. Dus waarom zouden ze nu zeggen als er iets is? Wij hebben ook een aantal jaar nodig gehad om het proces te begrijpen. Je weet vaak op het moment niet dat dingen fout zijn, soms duurt dat jaren." Hoog tijd dat het stopt, besluiten ze hun verhaal.