Waar we in Nederland nog wel eens raar kunnen opkijken als een jongetje in een rok naar school komt, of een meisje haar kleren open scheurt tijdens het ravotten, doen de Guna’s daar totaal niet moeilijk over. Ze hebben daar zelfs een aparte noemer voor jongens die liever meisjes zijn en die zichzelf ook zo presenteren, namelijk: de omeggid. Dit ‘derde geslacht’ wordt volledig naar traditie al eeuwen geaccepteerd.

Jongens die een dergelijke stap nemen, zijn in hun doen en laten net meisjes. Het woord ‘omeggid’ betekent dan ook letterlijk: ‘als een vrouw’. Diego Madi Dia is antropoloog en postdoctoraal onderzoeker aan de universiteit van Sao Paulo en woonde twee jaar tussen de Guna om de cultuur en tradities te onderzoeken.

Dia: “De Guna hebben me geleerd dat kinderen voldoende autonomie moeten krijgen om zichzelf van binnenuit te vormen. Dus als een jongetje liever een meisje wilt zijn, wordt hij er zeker niet van weerhouden zichzelf te zijn. Transgenders zijn binnen de Guna gemeenschap volstrekt normaal", zegt hij.

De BBC bracht ook een bezoek aan het eiland en spreekt met Lisa. Op het eerste gezicht een doodgewoon meisje, maar later blijkt dat Lisa een omeggid is. De rol die een omeggid krijgt in de samenleving, is die van een vrouw. Wanneer een Guna jongen kiest voor een leven als vrouw, komen daar alle facetten van het ‘vrouw’-zijn bij kijken.

De vrouwen doen het belangrijke werk

“Mijn moeder heeft me geleerd hoe ik deze prachtige molas moet maken, onze traditionele geborduurde kleding”, zegt Lisa tegen de BBC. Het maken van de mola’s is zo’n voorbeeld van typisch vrouwenwerk in de gemeenschap. Het huishouden doen en koken, horen daar ook bij. En hoewel huismoeder zijn in Nederland niet altijd de meest gewaarde job is, wordt koken en voor de kinderen zorgen op de eilandengroep juist gezien als zeer belangrijk werk.

Maar daar houdt het werk niet op. De Guna vrouwen zijn ook vaak de bezitters van het onroerend goed, de beleidsmakers én zijn degenen die verantwoordelijk zijn voor het grootste gedeelte van de inkomsten, want zij maken de traditionele kleurrijke kleden en sieraden die bij veel toeristen in de smaak vallen.

Hoera voor vrouwen!

En de rol van vrouwen in de samenleving omvat nog meer. Zo zijn de belangrijkste traditionele feestdagen een ode aan de vrouw. De hele gemeenschap verzamelt zich op deze dagen om vrouwelijkheid te vieren. De drie belangrijkste vieringen op de Guna Yala-eilanden zijn de geboorte van een meisje, haar puberteit en haar huwelijk.

Hoewel de meeste geslachtsveranderingen binnen de eilandengroep van man naar vrouw zijn, zijn de vrouwen die liever een man willen zijn, ook vrij zijn om dat te doen. Guna Yala is een wonderlijke wereld van vrede, verdraagzaamheid en diversiteit, waar we nog een hoop van kunnen leren!