Een beetje overleden

Als je weet dat je doodgaat, verandert er veel. Maar dat ontdek je pas echt als je zelf in die situatie zit, merkte Maya: ‘Een van de dingen die ik heel verdrietig vind aan deze fase is het gevoel dat je niet meer meedoet. Ik ben er nog, maar tegelijkertijd ben ik niet meer echt onderdeel van de maatschappij. Alsof ik al een beetje overleden ben.’

Schade in relaties

‘Als mensen weten dat je terminale kanker hebt, gaan ze je vaak beschermen en ontzien. Dat leidt eigenlijk altijd wel tot schade in de relatie heb ik gemerkt. Vriendschappen verwateren of houden op te bestaan en relaties worden anders. Dat raakt me, het is naar en pijnlijk.’

Wat zeg je tegen iemand die ongeneeslijk ziek is?

‘Wat me opvalt is dat sommige mensen zich van me afwenden. Op het schoolplein en in de supermarkt bijvoorbeeld. Ze kijken weg, draaien zich om. Ik snap het wel; ik confronteer ze met hun eigen angst over de dood. Maar het geeft een heel eenzaam gevoel, alsof je een outsider bent.'

'Het is natuurlijk ook eng en moeilijk, want wat zeg je tegen iemand die ongeneeslijk ziek is? Maar juist die kleine begroetingen en momenten van verbinding zijn zo belangrijk.’

Voorbij de angst kijken

‘Ook maken mensen geregeld op voorhand keuzes voor me, alsof ik niets meer zelf kan. Maar ik kan zelf heel goed inschatten wat haalbaar voor me is en wat niet. Ik vind het fijn als alles gewoon open op tafel ligt. Vraag het me, bespreek je afwegingen, laat de keuze aan mij.'

'Ik denk dat dit voor veel mensen met een terminale ziekte fijner is: dan voel je je serieus genomen als mens en geen patiënt. Stel je vragen maar, kom maar gewoon naar me toe. Ja, ik ga dood. Maar ik ben er nog en ik ben nog steeds dezelfde Maya.’

Dankbaar zijn

‘Voor mij is het voorbereidingsproces op het doodgaan ook iets om dankbaar voor te zijn. Er zijn veel mensen die opeens uit het leven worden gerukt en geen kans krijgen om bewust afscheid te nemen van het leven. Ik krijg die kans nu wel. Dus geniet ik ervan elk jaargetijde nog een keer te mogen meemaken.'

'Ik heb afgelopen zomer bijvoorbeeld veel aandacht besteed aan mijn tuin. De bloemen bloeiden zo ontzettend prachtig, ik heb er elke dag van genoten en ik hoop nu dat ik dat volgend jaar nog eens mag zien. Daar kijk ik nu al naar uit!’

Ode aan het leven

‘Maar ook de voorbereidingen voor als ik er niet meer ben gaan door. Bewust afscheid nemen voelt heel belangrijk, als een ode aan het leven. Zo heb ik laatst een keramiekcursus gedaan omdat ik mijn eigen urn wil maken met mijn man en mijn zoontje Sam. Sam krijgt dan ook een eigen, kleinere urn die hij op zijn kamer wil zetten.'

'Als we dan met elkaars handen mijn urn hebben gemaakt, dan voelt zelfs mijn as helemaal zacht en lief. Het maakt de dood minder zwaar. En we kunnen terwijl ik nog leef, samen stilstaan bij de verandering die eraan komt.’

De dood is organisch en universeel

‘De dood is heel organisch en universeel. Ik zie de dood ook als meer dan alleen maar ‘het leven verlaten’. Als een proces van rouw, loslaten en transformatie. Die processen maken we ons hele leven mee; als we banen, vrienden, wensen of verlangens verliezen. In mijn ogen zijn dat ook vormen van dood, we noemen ze alleen niet zo.’

Mooie lessen geleerd 

‘Je kan wegduiken voor de dood, maar je kan het besef van sterfelijkheid ook zien als een kans om de zin en noodzaak van het leven te vinden en doelen te halen of juist los te laten.'

'De dood heeft mij geïnspireerd om opnieuw alles uit het leven te halen, maar dan op latere leeftijd. Met de dood in het vooruitzicht heb ik opnieuw kunnen kiezen voor het leven en mooie lessen geleerd die ik anders misschien nooit had geleerd.’

Grootste gift van je leven

‘Dat gun ik iedereen, of de dood nu een rol in je leven speelt of nog niet. Bevraag jezelf. Ga eens goed zitten met de dood; waar ben je bang voor? De dood kan je misschien wel de grootste gift van je leven geven. Als je durft te leren van de dood zul je als mens nog dichterbij jezelf komen. Dat heeft het mij gebracht. Ik voel intense dankbaarheid voor dit tijdelijke leven.’