Londen, 5 december 2024 – Slachtoffers van seksueel misbruik binnen de anglicaanse Kerk van Engeland hebben woedend gereageerd op een toespraak van aartsbisschop Justin Welby van Canterbury die hij vandaag in het Britse Hogerhuis hield.
In zijn eerste openbare toespraak sinds hij vorige maand zijn aftreden aankondigde, zei Welby in de House of Lords, waarvan hij lid is, dat er na de falende aanpak van een misbruikschandaal nu eenmaal een kop moest rollen, de zijne wel te verstaan. Een aantal misbruikslachtoffers lieten aan de BBC weten dat ze de toespraak “verbijsterend” en “walgelijk” vinden, vooral omdat de aartsbisschop geen spijt betuigde aan slachtoffers en ook vanwege de te “frivole” toon die werd aangeslagen. Zo zei hij grappend medelijden te hebben met zijn secretaresse, die zo zorgvuldig al zijn afspraken voor het komende jaar had gepland, maar ze nu weer moet afzeggen.
De zaak-Smyth
Uit onafhankelijk onderzoek was gebleken dat Welby de veelvuldige kindermisbruiker John Smyth in 2013 “had kunnen en moeten” aangeven bij de politie. De in Canada geboren jurist Smyth zou meer dan 100 jongens en jonge mannen hebben misbruikt tijdens door de Church of England georganiseerde zomerkampen in Engeland in de jaren zeventig en tachtig, en later in Zuid-Afrika en Zimbabwe. Hij zou zijn misbruik hebben voortgezet tot aan zijn dood op 75-jarige leeftijd in Kaapstad in 2018.
De aartsbisschop zei daarover vandaag: “De realiteit is dat er een moment komt als je technisch leiding geeft aan een bepaalde instelling of verantwoordelijkheidsgebied waar de schande van wat er fout ging, of je nu persoonlijk verantwoordelijk bent of niet, nu eenmaal vereist dat er een hoofd rolt. En er is, in dit geval, maar één hoofd dat goed genoeg rolt.” Verwijzend naar een voorganger op de zetel van Canterbury uit de veertiende eeuw voegde hij toe: “Ik hoop niet letterlijk.”
Mark Stibbe, die eerder aan de BBC vertelde dat hij in de jaren zeventig door John Smyth was aangerand en geslagen, zei: “Ik maak bezwaar tegen het gebruik van zo'n frivole toon in zo'n serieuze zaak – een zaak die voor sommigen een zaak van leven en dood was en nog steeds is.” Hij voegde eraan toe dat het “verontrustend” was dat er maar één kop over het schandaal zou moeten rollen. “Overlevenden van Smyth willen dat alle verantwoordelijken aftreden. Als Justin Welby zo serieus is over bescherming als hij beweert, dan moet dit gebeuren.”
Een ander slachtoffer van Smyth, die in het zogeheten Makin-rapport onder het pseudoniem Graham Jones wordt genoemd, zei dat de toon van de toespraak van Welby “helemaal verkeerd” was. “Het leek er niet op dat hij verdriet had, wat wel nodig was”, zei hij tegenover de BBC. “Dit zou een gelegenheid zijn geweest om in de camera te kijken en sorry te zeggen, maar in plaats daarvan sprak hij frivool over een zaak die heeft geleid tot zelfmoordpogingen door slachtoffers. Ik walgde van de toespraak.”
Not amused
Aartsbisschop Welby zei in zijn ontslagverklaring een maand geleden dat hij “persoonlijke en institutionele verantwoordelijkheid moet nemen” voor de wijze waarop hij had gereageerd toen hem voor het eerst over het misbruik werd verteld. Ook zou hij aftreden “uit medeleven met alle slachtoffers en overlevenden van misbruik”. Hij zei dat hem in 2013 was “medegedeeld dat de politie op de hoogte was gesteld” en dat hij “ten onrechte had aangenomen dat er een passende oplossing zou volgen”. De toon die hij vorige maand aansloeg, was vandaag een andere.
Niet alleen slachtoffers, ook een collega-bisschop van Welby was not amused. Bisschop Helen-Ann Hartley van Newcastle zei dat ze “diep verontrust” was door sommige uitspraken van de aartsbisschop. “Om op deze manier ernstige zaken van falende bescherming te bagatelliseren, behandelt slachtoffers en overlevenden van kerkmisbruik opnieuw zonder gepast respect of achting”, zei ze, eraan toevoegend dat ze “teleurgesteld” was om andere bisschoppen in het Hogerhuis te zien lachen om Welby’s grappen.
Bisschop Hartley was het meest vooraanstaande lid van de anglicaanse clerus die opriep tot het aftreden van Welby na de publicatie van het Makin-rapport. Sindsdien heeft ze de BBC verteld dat ze is “buitengesloten” door haar collega's van de Church of England.
Justin Welby heeft sinds zijn aantreden als aartsbisschop van Canterbury op 21 maart 2013 verschillende belangrijke ceremonies geleid, waaronder de kroning van koning Charles III op 6 mei 2023.
Welby zal op 6 januari 2025 aftreden. De aartsbisschop van York, Stephen Cottrell, zal dan de leiding van de Church of England overnemen totdat er een permanente vervanger is gevonden. De zoektocht naar een opvolger op de zetel van Canterbury, een complex kerkrechtelijk en staatsrechtelijk proces, zal naar verwachting ongeveer zes maanden in beslag nemen.