Brussel, 1 januari 2023 - Bij de Vlaamse publieke omroep VRT is een verloren gewaand interview met Georges Lemaître (1894-1966) teruggevonden. De Belgische rooms-katholieke priester en kosmoloog geldt als de geestelijk vader van de oerknaltheorie.
Halverwege de jaren zestig interviewde de toenmalige Vlaamse omroep BRT Lemaître over de Bing Bang. Lang is gedacht dat er slechts een fragment van een minuut van dat Franstalige vraaggesprek was overgebleven. Het hele interview van bijna 20 minuten is nu teruggevonden in het archief van de VRT en op vrt.be te bekijken.
Een woordvoerder van het archief zegt dat de video verkeerd was gecategoriseerd en dat de naam van Lemaître verkeerd was gespeld. "Daardoor bleef het interview al die jaren onontdekt. Tijdens het digitaliseren van aangetaste filmrollen is de opname teruggevonden. Een medewerker herkende Lemaître meteen op de beelden en besefte dat een schat was gevonden.”
Lemaître kon het katholieke geloof in een Schepper en de natuurwetenschappen goed met elkaar verenigen. Over het Bijbelse scheppingsverhaal zei hij ooit: “Er is geen enkele reden om de Bijbel af te zweren, omdat we nu weten dat de schepping tien miljard jaar heeft geduurd, in plaats van zes dagen.”
Leuven viert 90 jaar oerknaltheorie (19-10-2021)
Kosmoloog Thomas Hertog van de universiteit van Leuven is blij met het teruggevonden interview, zegt hij tegen de VRT. Hij noemt het gesprek een pareltje. “Het is geweldig om te zien. We weten wel min of meer wat Lemaître dacht uit zijn geschriften, maar dit voegt echt een extra dimensie toe aan de persoon Lemaître en de diepgang van zijn denken rond de oerknal.”
Met zijn idee over het ontstaan van de kosmos ging Lemaître in tegen wat de wetenschap in die tijd aannam, namelijk dat de ruimte statisch en onveranderlijk was. Einstein bestreed dat idee al eerder met zijn relativiteitstheorie waarin hij tijd en ruimte koppelt aan energie en massa.
Korte tijd later ontdekte Edwin Hubble dat er meer sterrenstelsels in de kosmos zijn dan alleen de Melkweg. En Hubble stelde ook vast dat die stelsels zich van elkaar af bewegen.
Het was Lemaître die deze twee bevindingen met elkaar verenigde: het uitdijen van de ruimte en de relativiteitstheorie. Maar hij ging nog een stap verder en bedacht: wat uitdijt, moet eens kleiner zijn geweest. In het interview zet hij uiteen hoe het heelal volgens hem is ontstaan. Vanuit één atoom, een superdichte massa die "explodeerde" en maar blijft uitdijen.
Lemaître zegt in het interview niet te begrijpen waarom bekende astronomen als Fred Hoyle niet willen meegaan in de oerknaltheorie. Saillant is dat dezelfde Hoyle met de term big bang kwam, om de draak te steken met de theorie. Terwijl die term nu is ingeburgerd als synoniem voor de oerknal.
Langzaam maar zeker sloten meer wetenschappers zich bij de theorie over de oerknal aan, zo ook Einstein die in eerste instantie twijfelde aan de ideeën van Lemaître. Pas in 1965, een jaar voor Lemaîtres dood, werd de oerknaltheorie bewezen toen de kosmische achtergrondstraling werd ontdekt.
De Nobelprijs voor Natuurkunde kreeg de Belg nooit. Wel werd in 2018 de naam van de wet van Hubble, die de snelheid beschrijft waarmee sterrenstelsels uit elkaar bewegen, veranderd in de wet van Hubble-Lemaître.