Den Haag, 9 januari 2022 - Het is precies 500 jaar geleden dat de in Utrecht geboren Adriaan Floriszoon tot paus werd gekozen. Bij gelegenheid daarvan gaat vandaag in Nederland het Adrianusjaar van start.
Het Adrianusjaar is een initiatief van een projectgroep onder leiding van de priester Ad van der Helm, pastoor van de Heilige Nicolaasparochie in Zoetermeer. Het programma bestaat uit een aantal bijeenkomsten, zoals lezingen en vieringen.
Paus Adrianus VI, die op 31 augustus 1522 met de pontificale driekroon werd gekroond en al op 14 september 1523 stierf, was onder de Romeinen behoorlijk impopulair. Toch wordt in de kerk Santa Maria dell’Anima, waar zijn stoffelijk overschot rust, zijn deugdzaamheid geroemd.
Adrianus’ grafschrift geeft volgens pastoor Van der Helm de tragiek aan van zijn leven: de allerbesten kunnen niet tot ontplooiing komen als de tijden dit niet toelaten. “Ondanks de moeilijkheden pakte hij zijn verantwoordelijkheden op: Leuven, Spanje en Rome. Hij aarzelde niet om keizer Karel V de les te lezen en de kardinalen in Rome aan te pakken. Vanuit een diep geloof en een oprechte sobere levenshouding hield hij van aan zijn evangelisch katholieke levensovertuiging. De tijd was niet klaar voor zijn boodschap en toch liet hij zich daardoor niet afhouden van hetgeen hij als levensdoel zag.”
Boeijens?
Bijzonder is dat Adrianus van Utrecht zijn doopnaam koos als zijn pausennaam. Er bestaat overigens onduidelijkheid over zijn naam. Zo wordt er verondersteld dat hij een achternaam had: Boeyens of Boeijens. Maar volgens Twan Geurts, die in 2017 zijn biografie van Adrianus publiceerde, is dat incorrect. ‘Boeijens’ komt van Adriaans grootvader: Boeijen of Boudewijn. Adriaans vader, een ambachtsman, noemde zich daarom Floris Boeiensz.
“In Vlaanderen en Brabant was het vanaf de veertiende eeuw (…) heel gewoon een familienaam te kiezen, in de steden van Holland sijpelde dat gebruik pas later door. Wie niet tot de adel behoorde kende geen familienaam en voegde simpelweg zijn doopnaam toe aan de voornaam van zijn vader. Adrianus’ tweede naam was dus niet Boeyens, zoals hij vaak is genoemd, die heeft hij waarschijnlijk nooit gebruikt”, schrijft Geurts.
De latere paus ondertekende zijn geschriften met Adrianus Florentii (Latijn voor ‘Adriaan Florisz’) of met Adrianus de Traiecto (Latijn voor ‘Adriaan van Utrecht’).
Tientallen jaren na zijn dood claimden voorname Utrechtse families, zoals Rodenburch, Dedel, Schrevel of Ledenberg, dat de paus hun verwant was. Vandaar dat Adrianus in een aantal geschriften uit die tijd hun naam krijgt toegedicht. Er bestaat echter geen enkel bewijs dat de zoon van Floris een adellijke of patricische afstamming had. Toch is die claim nog steeds niet geheel de wereld uit. Zo geeft de Amerikaanse website catholic-hierarchy.org Adrianus de achternaam Dedel (zie printscreen hieronder).
