Pandan is geen rijst

Hoewel er duizenden soorten rijst bestaan, is pandanrijst er geen een van. En toch eten we in Nederland maar al te graag een rijstsoort die niet blijkt te bestaan. Pandan is een soort merknaam, vooral bekend in Nederland. Merken gaan soms zelfs zo ver dat ze zeggen dat de rijst de smaak van de pandanplant heeft opgenomen via de wortels. Dat is een fabeltje: pandanrijst heeft helemaal niets met de pandanplant te maken. Ook heeft pandanrijst geen eigen DNA. 

Pandanrijst is jasmijnrijst, of toch niet?

Rijstverkopers zouden met pandanrijst eigenlijk jasmijnrijst bedoelen. Jasmijnrijst is een geurige, aromatische rijst die voornamelijk wordt geteeld in het noorden van Thailand. Jasmijnrijst is wel een rijstsoort met een eigen DNA. Met dat DNA kun je onderzoeken hoeveel jasmijnrijst er nou echt in een rijstverpakking zit. En dat heeft de Keuringsdienst van waarde met negen pakken rijst uit de supermarkt gedaan.

De uitslag is als volgt:

• Gwoon pandanrijst: 5,0 procent jasmijnrijst
• Albert Heijn pandanrijst: 5,0 procent jasmijnrijst
• Unirice parfume jasmine: 58,0 procent jasmijnrijst
• Jumbo pandanrijst: 62,0 procent jasmijnrijst
• Sawa pandanrijst 73,0 procent jasmijnrijst
• Silvo pandanrijst 73,0 procent jasmijnrijst
• Lassie pandanrijst 83,0 procent jasmijnrijst
• Tilda jasmijnrijst 92,0 procent jasmijnrijst
• Plus pandanrijst 97,0 procent jasmijnrijst

Uit onderzoek blijkt dat er in twee van de negen huismerken slechts 5 procent jasmijnrijst zit. Wat het gedeelte niet-jasmijnrijst is, is lastig te onderzoeken. Het vermoeden bestaat dat dit vooral goedkope witte langkorrelrijst is. 

Zes van de negen merken mogen hun rijst helemaal niet als jasmijnrijst verkopen 

Jasmijnrijst (andere soorten dan Thai Hom Mali) mag zo genoemd worden als het voor minimaal 80 procent uit jasmijnrijst (met het juiste DNA) bestaat. De rest van het percentage kan en mag andere rijst zijn. Dit omdat er een kans bestaat dat er een andere rijst tussen groeit of dat de rijst vermengd wordt in de verwerkingsfabriek na de oogst. Daarnaast kunnen verkopers door mengen van jasmijnrijst met andere rijstsoorten het product goedkoper maken. 

Een beetje bijmenging schijnt dus normaal te zijn, maar zes van de in totaal negen onderzochte merken zitten onder de grens van 80 procent. Gwoon en Albert Heijn maken het met een schamele vijf procent wel heel bont. 

De duurste en puurste soort jasmijnrijst is Thai Hom Mali 

Deze rijst groeit alleen in het noordoosten van Thailand. Het mag alleen Thai Hom Mali rijst heten als de rijst voor 92 procent uit Thai Hom Mali bestaat. De overige 8 procent rijst kan per ongeluk in de Thai Hom mali terecht komen, om dezelfde redenen als bij de 'gewone' jasmijnrijst. Ook kan rijst muteren in het veld, waardoor de rijst net geen Thai Hom Mali meer is. Men kan 100 procent Thai Hom Mali niet garanderen, maar het is wel onderhevig aan strengere controles dan bij gewone jasmijnrijst.