Bij een verkrachting denk je misschien eerder aan een meisje dat van de fiets wordt getrokken door een enge vent, dan aan een man en vrouw die na een avond uit samen naar huis gaan. Maar ook dan gebeurt het. Juist dit wil radio-dj Jamie Reuter met de documentaire Had dan nee gezegd bespreekbaar maken. Jamie: ‘Het stemmetje in mijn hoofd zei: het is je eigen schuld.’
Had dan nee gezegd is niet nóg een verhaal over een brute verkrachting dat groot wordt uitgemeten in de media. Het gaat over een verkrachting die ‘gewoon’ plaatsvindt na een date en waarbij de vrouw zelf meegaat met de man naar huis.
Geen verkrachting
Een verkrachting durft Jamie (31) het nog steeds amper te noemen. Toch ging het twee keer mis: een man ging over haar grenzen heen en ze hadden seks, zonder dat Jamie dit wilde. Maar ze zei geen nee.
Het beeld dat een dader een meisje de bosjes in trekt en haar met geweld verkracht, is niet de enige manier waarop verkrachting gebeurt. Bij Jamie gebeurde het ‘gewoon’ bij haar thuis met een jongen die ze zelf had uitgenodigd.
'Waarom heb ik geen nee gezegd?'
‘Hoe kon ik het zover laten komen?’
Op haar Instagram-account schrijft Jamie: ‘Had dan nee gezegd’ heb ik de afgelopen twee jaar vaak tegen mezelf gezegd. Twee keer is iemand over mijn grenzen heengegaan in bed, en beide keren bevroor ik. Daarna werd ik depressief, angstig voor mannen, maar vooral boos op mijzelf. Boos dat ik mezelf niet meer kon vertrouwen in dit soort situaties. Ik was met hem meegegaan. Hoe kon ik het zover laten komen? Waarom heb ik geen nee gezegd?’
Therapie
Tijdens een therapiesessie komt Jamies nare ervaring naar boven. Jamie vertelt: ‘Ik was eigenlijk vergeten wat er daadwerkelijk was gebeurd. We hadden het erover dat ik op andere gebieden vaak over mijn grenzen ga. Maar uiteindelijk ging dat over deze gebeurtenis. Ik sprak erover met vriendinnen en kwam erachter dat meer meiden dit hadden meegemaakt. '
Jamie: 'Dit was dus alleen al in mijn omgeving. Laat staan verder in Nederland en de rest van de wereld. Toen dacht ik: Misschien moet ik hier iets mee.’
Genuanceerde situaties
Jamie maakte over haar ervaringen de documentaire Had dan nee gezegd. Jamie had last van haar eigen stemmetje in haar hoofd die telkens zei dat ze nee had moeten zeggen.
Jamie: ‘Maar het is ook de kritische stem van de maatschappij. Je bent niet bebloed in een park gevonden, en je bent met hem mee naar huis gegaan. Je wilde misschien wel seks en dus het hoort er ook een beetje bij. Dat is vaak een onderliggende toon, die mensen misschien onbewust hebben.’
Ze vervolgt: ‘Het gebeurt in zulke genuanceerde situaties. Je verwacht niet dat die dezelfde uitkomst hebben als wanneer dat je wel bebloed wordt achtergelaten. De dingen waarvan ik last heb gehad, kunnen net zo extreem zijn als de manier waarop we verkrachting kennen.’
‘Het gaat om het oplossen van een probleem’, licht Jamie toe. ‘Het is een vage grenslijn, want hoe weten we van elkaar wanneer we wel en niet willen? Verkrachting komt zelfs voor in relaties. Om maar even in het midden te laten wie zijn schuld het is, is het duidelijk dat er iets fout gaat.’
(Tekst loopt door onder kader)
Wet seksuele misdrijven
Sinds 1 juli 2024 is er een nieuwe wet seksuele misdrijven. Seks moet altijd vrijwillig en gelijkwaardig zijn. Als je niet zeker weet of iemand seks wilt en toch doorgaat, dan is dat strafbaar. Er is dus geen bewijs meer nodig dat iemand gedwongen is tot seks.
Bron: Rijksoverheid
Niet geil
In Had dan nee gezegd komen ook mannen aan het woord. Zij geven aan dat het soms best lastig is om tot consent te komen. Omdat vrouwen soms aangeven dat ze het niet geil vinden als de man aan hen vraagt of het oké is om verder te gaan. Ze raken dan uit de ‘flow’.
Jamie: ‘De man gaat daarin mee en vraagt het niet nog een keer. Daarmee verpesten deze vrouwen het eigenlijk voor anderen, die wel graag die veiligheid willen. Ik denk dat er een bepaald ongemak zit in het consent vragen. Maar ook in het überhaupt bespreken van: wat vind jij fijn en wat vind ik fijn? Dat ongemak moeten we eigenlijk maar even voor lief nemen.’
Bij elkaar inchecken
Met haar nieuwe vriend kan Jamie het goed over wederzijdse toestemming hebben. Jamie: ‘In het begin vond ik dit heel ongemakkelijk, maar in mijn achterhoofd wist ik dat het belangrijk was. Het heeft mij veel gebracht, zoals het gevoel van veiligheid. Want de communicatie hierover brengt mijn vriend en mij dichter bij elkaar.’
Deskundigen geven aan dat het aanvoelen tijdens een seksuele ontmoeting belangrijk is. Heb je door of diegene met wie je bent er nog wel bij is? In de praktijk is dat vaak best moeilijk en al helemaal als er drank of drugs in het spel is. Jamie: ‘Daarom is blijven inchecken bij elkaar heel belangrijk. Ik hoop dat dat normaal wordt, waardoor het minder ongemakkelijk is.
'Bij elkaar blijven inchecken is heel belangrijk'
Soms een terugval in schuldgevoel
Af en toe denkt Jamie nog steeds dat ze zich aanstelt: ‘Soms heb ik een soort terugvalletje. Bijvoorbeeld toen het persbericht van deze documentaire uitkwam. ‘Stel ik mij aan? Ben ik echt niet verantwoordelijk?’, denk ik dan. Maar ik kan dit nu sneller onder controle krijgen. De grote problemen die ik had zijn weg.’
Erkenning
Met mensen praten over de verkrachting heeft Jamie erg geholpen in haar verwerkingsproces. Jamie: ‘Of het nou met familie, vrienden of een expert is, ik denk dat elke vorm van communicatie een klein stukje kan helen. Het kan erkenning bieden, waardoor je weet dat je je niet aanstelt en dat wat je is overkomen daadwerkelijk waar is.’
Wijnand & Jamie in de Ochtend
Jamie Reuter (31) is radio-dj. Samen met Wijnand Speelman maakt ze de ochtendshow van 3FM voor KRO-NCRV. Jamie woont in Amsterdam en heeft een relatie.
NPO doc: Had dan nee gezegd is op 3 april om 21.15 uur te zien bij BNNVARA op NPO 3 en te streamen op NPO start.
