Energieleveranciers misleiden de consument met de verkoop van CO2-gecompenseerd gas. Volgens de leveranciers wordt de uitstoot gecompenseerd door investeringen in duurzame projecten elders op de wereld. Maar onderzoek van journalistiek onderzoeksplatform Pointer (KRO-NCRV) toont aan dat deze projecten in werkelijkheid gemiddeld tien keer slechter presteren dan beloofd en in sommige gevallen zelfs helemaal geen compensatie-effect hebben. De Consumentenbond “pleit voor een verbod” op CO2-gecompenseerd gas en vindt een aantal voorbeelden “schandelijke greenwashing”.

Van de twintig energieleveranciers die het meest genoemd worden bij prijsvergelijkers, bieden er vijftien 'CO2-gecompenseerd gas' aan. Drie suggereren daarnaast dat hun gecompenseerde gas (door investeringen in compensatieprojecten) CO2-neutraal is. Vattenfall en Essent stopten een paar jaar geleden met de verkoop van CO2-gecompenseerd gas, maar compenseren lopende contracten nog wel. Drie leveranciers, Energiedirect, Clean Energie en Mega, bieden helemaal geen CO2-gecompenseerd gas aan.

Compensatieprojecten doen niets extra of veel minder dan ze beloven
De onderbouwing van de compensatieclaims rammelt. Zo investeren de meeste leveranciers in duurzame projecten die helemaal geen extra financiering nodig hebben, zoals oudere windparken of nieuwere zonne-energie-projecten. Die investeringen leveren in deze gevallen dus geen extra emissiereducties op. Het gaat hierbij veelal om de goedkoopste compensatieprojecten. Al voor één euro kan je één CO2-certificaat kopen dat ‘gelijkstaat’ aan een ton uitgestoten CO2. 

Jungleroof
De energie-afdeling van Coolblue bevestigt na vragen van Pointer de aankoop van certificaten van het problematische Braziliaanse project Pacajai, dat aangeklaagd wordt wegens landroof en geen echte milieubescherming biedt. Dit project, ontwikkeld door zonen van een Britse veroordeelde moordenaar en bankovervaller, blijkt vooral op papier te bestaan zonder werkelijke CO2-reducties.

Grote energiebedrijven Eneco en Engie kopen CO2-certificaten van projecten die efficiënte barbecues uitdelen in Afrika en Azië om zo houtkap te verminderen. Recent onthulde een uitgebreide studie dat deze projecten vaak 10 keer minder CO2-uitstoot verminderen dan de projectontwikkelaars beweren. Tegelijkertijd investeren andere leveranciers in bosbeschermingsprojecten in Zuid-Amerika. Ook deze projecten voorkomen maar een fractie van de CO2-uitstoot die ze beloven. DELTA Energie zegt één boom te planten voor ieder nieuw contract, maar dat is dan weer niet ter compensatie van CO2-uitstoot. Daarvoor investeert DELTA Energie alleen in oude wind- en zonne-energieprojecten.

“Schandelijke greenwashing”
Ook Shell verkocht in het verleden ‘CO2-gecompenseerd gas’. Daarover oordeelde de Reclame Code Commissie vorig jaar dat Shell klanten misleidde met milieuvoordelen die er niet of nauwelijks zijn. De zaak was aangespannen door universitair hoofddocent en jurist Clemens Kaupa aan de VU. Kaupa is helder in zijn oordeel over de energieleveranciers die nu dezelfde claim doen: “Dit is greenwashing. Wat bedrijven heel vaak doen is zeggen dat het oké is om gewoon met fossiele brandstoffen door te gaan, omdat de klimaatschade kan worden gecompenseerd. Ze suggereren daarmee dat je gewoon kunt doorgaan met wat je nu doet.” 

Ook de Consumentenbond vindt claims als CO2-neutraal en CO2-gecompenseerd gas misleidend. Gevraagd om een reactie op het onderzoek van Pointer stelt de bond: "We zien in de voorbeelden schandelijke greenwashing en pleiten ook voor een verbod op dergelijke vage claims.

Toezichthouder liet teugels vieren
Toch heeft de Autoriteit Consumenten en Markt (ACM) al die tijd de teugels laten vieren bij het gebruik van de term 'compensatie'. Maar ACM-directeur Edwin van Houten geeft in een interview aan KRO-NCRV’s Pointer te kennen de regels “misschien wat aan te moeten scherpen”. Volgens Van Houten is volledige compensatie per definitie misleidend. “Je kunt niet de indruk wekken dat je product duurzaam is of duurzamer wordt omdat je iets compenseert. Bedrijven, wees duidelijk over wat een claim die je doet precies inhoudt. Wat betekent CO2-gecompenseerd? Wat betekent 100% gecompenseerd?”.

Energieleveranciers passen websites aan
Geen enkele energieleverancier die Pointer gevraagd heeft te reageren wil in de uitzending van het KRO-NCRV-programma een interview geven, maar ondertussen passen ze wel hun websites aan. Pure Energie, die op hun pagina over gecompenseerd gas sprak over ‘100% CO2-gecompenseerd’ verwijdert de ‘100%’, maar beweert ergens anders op de website nog steeds dat hun uitstoot wordt ‘geneutraliseerd’. Engie laat in reactie op de bevindingen van Pointer weten “alle opties kritisch te overwegen, bijvoorbeeld door [‘CO2-gecompenseerd gas’ red.] niet langer aan te bieden bij nieuwe contracten.” Eneco zegt dat zij “overwegen hoe we verder gaan met het aanbieden van en informeren over CO2-gecompenseerd gas”. DELTA Energie geeft aan een hele webpagina te willen verwijderen waar CO2-neutraliteit genoemd wordt. Coolblue zegt dat ze gestopt zijn met de aankoop van nieuwe certificaten van het controversiële Pacajai project. Pure Energie wilde als enige niet officieel reageren op de vragen van Pointer.

Pointer, 25 april om 20:25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.