'Het is Russisch roulette met drugstherapie’, waarschuwt het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik. Pointer (KRO-NCRV) onderzoekt veertig online partijen die therapie aanbieden met geestverruimende middelen, bedoeld om depressies en trauma's te behandelen. Toezicht op deze markt ontbreekt, ook worden er soms verboden middelen aangeboden. Luister deze aflevering van Pointer op zaterdag 18 mei om 14:00 uur bij KRO-NCRV op NPO Radio 1. 

‘Met psychedelica hebben we een echte oplossing in handen’ en ‘bevrijd jezelf van trauma, verslaving en depressies’, valt op een aantal websites te lezen. Online stuit Pointer op therapeuten die een breed assortiment aan drugs aanbieden tegen mentale problemen. Het gaat hierbij met name om hallucinerende truffels, maar ook bewerkte en daardoor legale varianten van MDMA en LSD. Ook het verboden middel Ayahuasca wordt nog steeds aangeboden, dit is sinds 2019 illegaal nadat een persoon naar aanleiding van een 'healing sessie' overleed in Zeeland.  

“Het is wachten tot het een keer misgaat”, zegt Ruud Coolen van Brakel, van het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik. “Je stelt kwetsbare mensen bloot aan psychedelische middelen en die kunnen heel onvoorspelbaar zijn.” Ook het Trimbos Instituut waarschuwt: “De psychische klachten kunnen verergeren door het gebruik van deze middelen”, zegt onderzoeker Frederiek Schutten.  
 
Grijs gebied 
De online aanbieders noemen zichzelf ‘healers’, ‘sjamanen’, ‘therapeuten’ of ‘ceremonieleiders’. “Laat je niet door de terminologie misleiden; als een middel wordt ingezet voor een healing, ceremonie of een innerlijke reis, dan is het een behandeling en speelt er dus ook een therapie-behandelrelatie," aldus Van Brakel.

De behandelaren werken bijvoorbeeld met analoge varianten van MDMA en LSD. Dat zijn middelen waarbij de chemische structuur is veranderd, zodat het officieel een ander en legaal middel is, maar in feite dezelfde werking heeft.  

Onderzoek staat in de kinderschoenen 
Er worden op dit moment wel studies gedaan naar de toepassing van geestverruimende middelen bij patiënten met ernstige trauma's en depressies. “Onderzoek daarnaar staat nog in de kinderschoenen”, zegt neurowetenschapper Michiel van Elk. “De resultaten zijn voorzichtig positief, maar we zien ook dat de effecten na drie tot zes maanden weer afnemen. Er is dus meer onderzoek nodig.” 

Toch halen online adverteerders deze studies op grote schaal aan en claimen zij allerlei successen. Zo laat een aanbieder weten dat hij ’negentig procent kans’ biedt op genezing. “Toezicht op deze markt ontbreekt en er zijn geen richtlijnen. Het is op dit moment het Wilde Westen”, vertelt Van Elk.  

De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd zegt op de hoogte te zijn van deze markt, “maar we hebben geen volledig zicht. De inspectie kan niet alles weten en niet overal zijn. Voor een deel zijn we dus afhankelijk van meldingen die binnenkomen. Verder kijkt de inspectie vooral waar de risico’s voor kwetsbare mensen het grootst zijn.” 

Van Brakel pleit voor een meldpunt voor mensen die zichzelf hebben blootgesteld aan dit soort therapieën: “Zo krijg je meer inzicht in de markt van psychedelica en is het makkelijker te herkennen waar het fout gaat. Je kunt daarmee een groot deel van die ondergrondse markt, die tot nu toe nog niet zichtbaar is, in kaart brengen.” 

Pointer, zaterdag 18 mei om 14:00 uur bij KRO-NCRV op NPO Radio 1