Hoe is het om man te zijn in een land dat de oorlog heeft verloren? Hoe is het om man te zijn in een land waar seks niet alleen voor vrouwen maar ook voor mannen taboe is? Hoe is het om een ouderwetse playboy te zijn in de eenentwintigste eeuw? En hoe is het om een macho man te zijn en continu beschimpt en beledigd te worden? Vanaf 5 november gaat Margriet van der Linden op zoek naar antwoorden op deze vragen in de documentaireserie How to be man, in een poging om de hedendaagse man te doorgronden.

Hieronder staat een uitgewerkt interview met Margriet van der Linden. Deze Q&A is vrij te gebruiken, mits er melding wordt gemaakt van How to be a man, vanaf dinsdag 5 november om 21.05 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.

Waarom wilde je deze serie maken?

Bij het maken van How to be gay kwam al vrij prominent naar voren hoezeer het denken over homoseksualiteit te maken heeft met onze ideeën over wat vrouwelijk en mannelijk is. Voor mannen is het niet als mannelijk worden gezien, nogal beangstigend, zo bleek. Tegelijk is er –met name in het Westen- een toenemend gevoel ‘dat het tegenwoordig niet meer zo leuk is om man te zijn’. Metoo, genderdiscussies, neutrale wc’s en kinderspeelgoed: mogen mannen nog mannen zijn? Ik ben opgegroeid in de jaren ’80. Ik was jaloers op alles wat jongens wel konden, ik wilde onderdeel zijn van hun wereld: van voetballen, van opgevoerde brommers,  van geen gevaar, zelfs al zocht je het op. Hun wereld was er eentje waarin ze mij het nieuws voorlazen, verslag deden vanuit de rest van de wereld. Alles en iedereen die er zo’n beetje toe deed, was man. Ze deden ook allemaal dingen die er toe deden en die mij tenminste veel leuker leken. Het moest geweldig zijn man te zijn. Al deze ingrediënten vormden de basis voor de serie.

Welke landen bezoek je en waarom heb je voor deze landen gekozen?

Egypte, de Balkan, Mexico, Groot-Brittannië, Louisiana in de VS. Een mix van landen waar mannen in verschillende condities hun leven proberen te leiden.

Hoe vond je het om deze serie te maken?

Ik was heel nieuwsgierig of en hoe er intimiteit zou ontstaan. De landen waar we zijn geweest leveren door verschillende omstandigheden nogal geharnaste mannen op. Zou je denken op voorhand, want zo logisch: oorlogen, geweld, maatschappelijke systemen met een bepaalde ordening waarin het minste of geringste gezichtsverlies oplevert. Maar onder dat alles trof ik veel emotie en weinig persoonlijke vrijheid.

Wat viel je het meest op?

Hoezeer de mannen die vinden dat het tegenwoordig niet meer leuk is man te zijn, dat we terug moeten naar een tijd ‘toen we allemaal nog normaal deden’, lijken op de mannen die tot hun vezels vastzitten in systemen die nog verder teruggaan dan de tijd van toen ‘we allemaal nog normaal deden’.

De angst, al dan niet ingezet voor politieke of religieuze (machts-) doeleinden, is dezelfde.

Ben je na het maken van deze serie anders gaan kijken naar mannen in deze tijd?

Het is ook fijn als je de bepalende factor bent, degene die beslist en die geen strobreed in de weg wordt gelegd, in zekere zin. Zoals een man het in een van de ontmoetingen zei: je kan beter als man worden geboren, het lichaam alleen al bied je voorsprong, bescherming en privileges.

Iedere inperking, of de zo ervaren inperking, die ontstaat omdat er veranderingen plaatsvinden wordt gevoeld als een aanslag op die positie, of die van ‘de man’- die opeens in het verdomhoekje zit. De angst, voor het verlies van die positie, heeft haast iets van die van verwende kinderen met een lage frustratietolerantie. Toch gaat het vaak om een kleine club, die deze ‘veranderende waarden’ aanvoeren om hun eigen macht en positie vast te houden. De meeste mannen, vrouwen ook, gaan op in de systemen die daaruit voorvloeien, maar zijn zelf flexibeler of zouden dat willen zijn. Mannen lopen zelf ook op tegen dwingende verantwoordelijkheden: sterk zijn, moedig, doorzetten, beschermen en verdedigen. Ik trof veel verborgen verdriet en vermoeidheid aan. En maar weinig mannen praten in hun dagelijkse bestaan over deze dingen. Toch hebben ze dat volop gedaan. Ik denk ook dat het veel te makkelijk is te onderschatten wat de afkalving van verantwoordelijkheden voor mannen betekent. Hun rol was en is, net zozeer als ‘zorgen’ vastzit aan de traditionele rol van vrouwen, zo helder. We jagen, we beschermen, we brengen het geld in en zorgen ervoor dat we op die manier de wereld laten doordraaien.

De keerzijde van die jaloersmakende positie is er, dat ervaren niet alleen miljoenen vrouwen wereldwijd, mannen zelf ook- weggestopt in datzelfde lichaam dat hun die voorsprong geeft.