Met volle teugen genieten

Toen duidelijk werd dat collega en goede vriendin Margot van Schayk niet meer zou genezen van kanker, wist producent Fleur Winters: van haar levensverhaal, dat Margot zelf al in boekvorm had uitgegeven, wil ik een serie maken. 

Vier jaar na Margots overlijden in 2021 – ze was toen 47 jaar – is de vierdelige serie Ik val niet, ik dans af. In de serie staat de jonge Emma centraal, die ondanks haar terugkerende ziekte voluit leeft en met volle teugen geniet van het bestaan. Gretig, vol levenslust en zwartgallige humor dendert ze door het bestaan, tot het einde dan toch onherroepelijk in zicht komt. Daarmee is Ik val niet, ik dans, ondanks de verdrietige afloop, in de eerste plaats een vrolijke ode aan het leven.  

Geen pensioen

Producent Fleur Winters, bekend van onder meer de serie Rampvlucht, leerde Margot kennen in 2004. Destijds werkten ze beiden voor mediabedrijf Endemol. Het klikte meteen. Fleur: ‘Margot was net dertig, ik een paar jaar jonger, en we stonden levenslustig en met veel ambitie in het leven. Ik vond Margot heel inspirerend. Ze had op dat moment voor de tweede keer de diagnose kanker gekregen en wist: mijn pensioen doet er waarschijnlijk toch niet toe, ik leef nu, dus laat ik er nu voor gaan en er alles uit halen! Die mentaliteit sprak me aan.’ 

Turbulent leven 

Dat het leven niet vanzelfsprekend en voor altijd is, leerde Margot al op jonge leeftijd. Als tiener werd er bij haar kanker vastgesteld, en het was ongeneeslijk – dacht men. Maar wonder boven wonder overleefde ze: een kans die ze met beide handen aangreep. 

Ze ging studeren en stortte zich van het ene in het andere avontuur. Ze trouwde jong, emigreerde naar New York, kwam terug naar Amsterdam, ging scheiden en woonde een tijdje op het platteland, keerde terug naar de stad en vond een nieuwe liefde. ‘En ze kreeg tegen alle verwachtingen in een kind,’ vertelt Winters. “Hoe is het mogelijk?” riep Margot toen, “door alle chemo en bestralingen ben ik radioactiever dan Tsjernobyl!” Margot leefde voluit en heeft in haar leven grote stappen gezet. Dat klapwieken, zoals ik het noem, kwam door haar ziekte maar zat ook wel echt in haar DNA.’ 

Bron van inspiratie

Toen de kanker voor de vierde maal terugkwam en duidelijk was dat het einde van haar leven in zicht was, besloot Margot een boek te schrijven. Winters: ‘Ze voelde zich als een oorlogscorrespondent aan de kant van de zieken. Ze moest in de eerste plaats haar zoontje, maar ook de rest van de wereld informeren over hoe het met haar ging.'

'Tijdens de totstandkoming van haar boek heb ik meegelezen en ik was er erg van onder de indruk. Door haar zwartgallige humor en veerkracht is Margots levensverhaal een bron van inspiratie voor velen. Hopelijk is de serie dat ook. En zet het de kijkers ertoe aan om met elkaar in gesprek te gaan over wat het betekent om te leven met een ziekte als kanker.’ 

Bekijk de trailer:

Een feelgood-verhaal

In Fleurs idee om dit boek te bewerken tot een televisiedrama kon haar vriendin zich meteen vinden. Samen met scriptschrijver Eva Aben maakte Fleur van het persoonlijke relaas van Margot een universeel feelgood-verhaal over Emma. De hoofdrol wordt gespeeld door Hanna van Vliet, bekend van onder andere de serie De droom van de jeugd. 

Hanna gaf Emma gestalte als twintiger, dertiger en veertiger. Dat maakte de rol extra bijzonder, vertelt ze. ‘Emma's energie ligt niet per se dicht bij mijn eigen natuur, ze is drukker dan ik. Meer van de hak op de tak.' 

Gedwongen afremmen

Hanna: 'Naarmate de serie vordert, worden de scènes eigenlijk steeds wezenlijker. Ze pelt langzaam af, wordt gedwongen af te remmen. Ik moest zoeken naar wat het eigenlijk betekent om ouder te worden. Waar zit dat in, volwassenheid? Naast een fysieke verandering is er natuurlijk ook een mentale verschuiving. Over het algemeen worden mensen rustiger als ze ouder worden. Emma worstelt daarmee. Ze wil niet toegeven aan de impact van haar ziekte.’

Emma's binnenwereld 

Het in beeld brengen van Emma’s binnenwereld vroeg om een bijzondere aanpak, vertelt Fleur. Ze gebruikte verschillende stijlelementen om dat te doen: Emma beweegt bijvoorbeeld soms sneller of juist langzamer dan haar omgeving, ze praat in de camera tegen haar tumor of vliegt letterlijk tegen het plafond om de situatie eens goed te bekijken. Hanna: ‘Om steeds te switchen tussen die magisch-realistische momenten en de realiteit waarin ze gewoon een gesprek heeft, was voor mij als acteur een leuke uitdaging.’  

Van boosheid naar vrijheid 

Daarbij raakte het verhaal een persoonlijke snaar bij Hanna. ‘Ik ken de ziekte helaas van dichtbij, via mijn moeder. Dus ik ken het behandelingstraject, weet hoe heftig het is om wéér naar het Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis te moeten. Zo’n diagnose krijgen op zo'n jonge leeftijd is natuurlijk helemáál heftig. Het leven wordt op pauze gezet, terwijl het nog maar net is begonnen. Ik denk dat je in zo’n situatie veel verschillende emoties voelt en door allerlei fases gaat. Van schrik, ontkenning en boosheid naar meer focus op wat er echt toe doet. En uiteindelijk ervaar je misschien zelfs een gevoel van vrijheid.’ 

Ik val niet, ik dans. In gesprek met...  

Bij Ik val niet, ik dans is ook een online interviewserie gemaakt over de impact van kanker, waarin Hanna met vijf verschillende vrouwen praat over hun ervaringen met de ziekte. Ze maakte de serie samen met documentairemaker en ervaringsdeskundige Linda Hakenboom.

Die ervaringsverhalen draaien, net als de televisieserie, met name om levenslust, vertelt Hanna. ‘Je denkt: de gesprekken gaan over de dood en over angst, dus het is allemaal heel zwaar. Maar juist als er zoiets heftigs gebeurt, is er vaak ook heel veel humor. Door hun ziekte gingen mensen anders naar het leven kijken, beleefden ze alles veel intenser. Eigenlijk zeiden alle vijf de vrouwen die ik sprak dat hun ziekte ze had geleerd wat écht belangrijk is in het leven. Naast het feit dat het een oneerlijke rotziekte is waar veel mensen veel te vroeg aan dood gaan, was dat dan juist weer heel mooi.’

Zien en luisteren?  

Ik val niet, ik dans. In gesprek met... vanaf donderdag 10 april op het YouTube-kanaal van NPO start, en te beluisteren bij KRO-NCRV op o.a. de NPO Luister-app.