Wasstripwonder

Vooral op sociale media word je overspoeld met reclames voor allerlei bedrijven die wasstrips verkopen. Want wasstrips, dat zou hét nieuwe wondermiddel zijn.

De strips zitten in kartonnen doosjes in plaats van plastic verpakkingen en zeggen plasticvrij te zijn. Daarnaast zouden de velletjes veel water en ruimte besparen, want aan een fles wasmiddel wordt immers water toegevoegd.

Verschillende leveranciers pronken dan ook met claims als ‘plastic free’, ‘vrij van plastics’ of ‘no plastic inside’. Dat doet vermoeden dat er geen enkele vorm van plastic in de wasstrips zit. Maar waar zijn die velletjes dan wel van gemaakt?

Verdachte stof in wasstrips

Is het papier, een soort stof of enkel samengeperst wasmiddel? We pakken de ingrediëntendeclaratie er maar eens bij. En daar ziet de Keuringsdienst iets verdachts staan: Polyvinyl Alcohol, om precies te zijn.

‘Dat is een kunststof. Dat is plastic,’ zegt plasticexpert Katja Loos in de Keuringsdienst van waarde-uitzending. ‘Daar is geen twijfel over mogelijk.’ Polyvinyl Alcohol – beter bekend als PVA – wordt ook gebruikt als folielaagje om vaatwastabletten en voor wasmiddelpods.

Uit de wetenschap blijkt dat je dit gewoon moet scharen onder plastics. ‘PVA is een synthetisch polymeer, het komt uit een fabriek. Dat is dus gewoon plastic,’ licht plasticonderzoeker Heather Leslie toe.

Wasstrip vol plastic PVA

Zou PVA in alle wasstrips zitten? Op veel wasstrips die zeggen plasticvrij te zijn, staat PVA namelijk niet als ingrediënt vermeld. We vragen het plasticexpert Katja Loos. Zij heeft namelijk haar twijfels bij de mooie claims die veel leveranciers maken.

We laten daarom dertien wasstrips door Loos onderzoeken op de aanwezigheid van plastic. Wat blijkt? Alle onderzochte wasstrips bevatten Polyvinyl Alcohol. Zelfs als het nergens vermeld staat. Sterker nog: de strips bestaan gemiddeld genomen voor 60 procent uit PVA.

Onze mond valt ervan open. Katja Loos is echter minder verbaasd. ‘Je hebt Polyvinyl Alcohol nodig om de strip bij elkaar te houden. Van alleen zeep kun je geen stevige doekjes maken,’ aldus Loos. Hoe is het mogelijk dat deze wasstrips toch het label ‘plasticvrij’ mogen dragen?

Op bezoek bij de fabrikant

We gaan langs bij een fabrikant van wasstrips in Slowakije om te zien hoe die wasmiddelenvelletjes gemaakt worden. Ook daar bevestigen ze dat de wasstrips vol PVA zitten.

Volgens wasstripproducent Willem van Ditzhuijzen is de term ‘plasticvrij’ vooral een slimme woordspeling. ‘Technisch gezien is het een plastic, maar de PVA die wij gebruiken is 100% biologisch afbreekbaar. Hier hebben we allerlei keurmerken voor.’

Toch is de werkelijkheid iets minder rooskleurig. Alleen onder strikt gereguleerde omstandigheden, met specifieke enzymen en bacteriën en bij een temperatuur van pakweg zestig graden, is het plastic biologisch afbreekbaar. 

Omstandigheden waar het Nederlandse waterzuiveringssysteem niet op is ingericht. Rioolwater verblijft daar slechts één dag in koude bassins met andere microben. In de praktijk breekt het PVA dus niet af.

Opgelost maar niet opgeruimd

De PVA in wasstrips en -blokjes lost dus wel op in je vaatwasser of wasmachine, maar daarmee verdwijnt het niet. ‘Hoewel de PVA na het oplossen niet zichtbaar is, breekt het niet af,’ aldus plasticexpert Heather Leslie.

Jeroen Dagevos van de Plastic Soup Foundation ziet het als een maas in de wet die is gecreëerd door de lobby van de industrie. ‘Als PVA in het water komt, lost het op en wordt het een vloeibaar polymeer. Officieel is het dan geen plastic.’ Vandaar dat fabrikanten daarom ‘plasticvrij’, ‘biodegradable’ of ‘100% biologisch afbreekbaar’ op hun verpakkingen mogen zetten.

Plasticexpert Heather Leslie vindt de claims dan ook erg misleidend: ‘Als consument verwacht je geen synthetische polymeren in een plasticvrij product.’

Wetgeving loopt achter

Bas Eickhout, Europarlementariër voor De Groenen, vindt dit ‘ongelofelijk schandalig’. Ze zijn daarom bezig met wetgeving rondom het gebruik van dit soort termen op verpakkingen en het gebruik van PVA. ‘Mensen denken dat ze iets goeds doen voor het milieu, maar vervolgens dumpen ze plastic in het riool en de natuur,’ aldus Eickhout.

Sommige leveranciers van wasstrips passen dan ook langzaam maar zeker hun verpakking aan. Al dan niet onder dwang. Zo deed de Reclame Code Commissie recentelijk uitspraak over de claims die wasstripleverancier Mother’s Earth maakte.

De commissie oordeelde dat het bedrijf niet langer mag adverteren met termen als ‘plasticvrij’ of ‘vrij van plastics’, omdat PVA wel degelijk een plastic is. Mother’s Earth heeft de verpakking inmiddels aangepast. Sommige andere leveranciers waren deze uitspraak al voor door hun verpakkingen te wijzigen naar ‘microplasticvrij’.

Dweilen met de kraan open

Bestuurslid van Waterschap Amstel, Gooi en Vecht, Sander Mager, maakt zich dan ook zorgen over de gevolgen van dit soort producten en de regelgeving die dit toelaat. ‘Het kan niet dat er voor elke nieuwe stof een extra waterzuiveringsstap gebouwd moet worden. Je kunt beter kijken naar de bron van het probleem.’

‘Ik denk dat mensen iets anders geprobeerd hebben te maken wat beter is, maar als ook PVA milieubelastend is, dan schieten we er niets mee op,’ vervolgt Mager.

Niet zo plasticvrij als beloofd

Achter alle beloftes op de verpakkingen schuilt een strip die bijna volledig bestaat uit Polyvinyl Alcohol: plastic dus. Dat de strip oplost, betekent niet dat alle plastics ook daadwerkelijk zijn afgebroken. Wasstrips zijn misschien handig in gebruik, maar zeker niet het wondermiddel voor een schonere wereld.