Plastic troep: de wereldzeeën zouden ervan stikken. Gelukkig hebben ze daar iets op bedacht: oceaanplastic. Nieuwe spullen van oud plastic, zo uit de zee gevist. We vissen onze eigen vervuiling uit de zeeën en verwerken het tot zonnebrillen, speelgoed, mokken en muizen. Zo koop je met een schoon geweten de zeeën schoon. Maar is het echt zo simpel?
Vissen naar plastic
We worden overspoeld met spullen gemaakt van gerecyclede plastics. Om de plastic soep te bestrijden, pronken vele fabrikanten met duurzame claims over het maken van nieuwe plastic producten van oude oceaanplastics.
Het klinkt als een nobel concept. Met nieuwe plastic producten de plasticvervuiling oplossen. Het zou een manier zijn om ons plasticoverschot te verminderen, en geeft de consument een goed gevoel. Maar waar vissen ze al dat plastic vandaan? Daar reppen deze plastic producten namelijk niet over.
Oceaanplastic: ‘t duurste plastic in de wereld
Dat je kunt vissen op plastic, werd tien jaar geleden bedacht in Nederland. Nu trotseren schoonmakers met zeebenen de wereldzeeën om onze rotzooi op te ruimen. The Ocean Cleanup ruimt plastic afval op in onze rivieren en oceanen. Ze zijn in staat om tonnen plastic uit de Stille Oceaan te halen. Toch is maar een derde van het plastic dat zij verzamelen hard plastic, terwijl tweederde bestaat uit touwen en visnetten.
Want nieuwe plastic producten maken van oude oceaanplastics is zo simpel nog niet. Het verzamelen van plastic uit de oceaan is namelijk een dure onderneming. ‘Het kost 100 euro voor elke kilo plastic die wij uit zee halen,’ zegt The Ocean Cleanup-oprichter Boyan Slat. Dit maakt oceaanplastic het duurste plastic ter wereld. Toch kosten plastic producten gemaakt van oceaanplastic lang geen 100 euro per kilo. Hoe kan dat?
Bekijk de hele uitzending over Oceaanplastic
Nieuwe spullen van oud plastic, zo uit de zee gevist. We worden overspoeld met spullen van oceaanplastic. Zo koop je met een schoon geweten de zeeën schoon. Maar is dat echt zo? Je ziet het in de uitzending.
Oceaanplastic niet zo fantastic
Voor nieuwe plastic producten wordt het oceaanplastic vaak gemengd met verse kunststof. Stella van den Berg van The Ocean Cleanup wijst erop dat bedrijven niet altijd duidelijk zijn uit hoeveel gerecycled plastic hun producten bestaan. ‘Er zijn geen regels dat producten van gerecycled plastic uit een bepaald percentage oceaanplastic moet bestaan.’
Naast dat oceaanplastic duur is om op te vissen, is de kwaliteit van oceaanplastic vaak erg laag. Volgens Heather Leslie, expert op het gebied van plastic, wordt oceaanplastic snel broos en verliest zijn kracht. Het is daarom moeilijk om hoogwaardige producten te maken van plastic dat al jaren in de oceaan heeft liggen dobberen. Producenten kiezen er daarom voor om maar een klein percentage oceaanplastic te gebruiken, en deze te mengen met nieuw plastic.
Oceaanplastic als een schimmige term
De 'oceaanplastic' muis van Microsoft bijvoorbeeld, bestaat voor maar 20 procent uit oceaanplastic, de resterende 80 procent is nieuw plastic. Een ander voorbeeld is Adidas, dat jasjes verkoopt gedeeltelijk gemaakt van 'oceaanplastic'. Dit plastic komt echter helemaal niet uit de oceaan en is verzameld op stranden. Adidas noemt dat ‘Parley Ocean Plastic’. Plastic dat potentieel in de oceaan terecht had kunnen komen.
Greenwashing of niet?
Oceaanplastic. Je kunt het op praktisch ieder gerecycled plastic product zetten. Uit de zee komt het vaak niet, maar van het strand of het land. Tot wel vijftig kilometer landinwaarts. Dit soort plastic zwerfvuil wordt ook wel ‘Ocean Bound Plastic’ genoemd. Het is gedefinieerd als 'risico dat het in de oceaan terecht komt'.
Op zich zijn de intenties goed, toch schort het vaak aan de transparantie over de verzamellocaties. Vooral omdat de bron van plastic afval moeilijk te verifiëren is. Marketingtechnisch lijkt 'oceaanplastic' interessanter dan ‘landplastic’.
Marketing die een oplossing voor het plasticprobleem aanbiedt, klinkt de consument als muziek in de oren. Maar de grotere vraag die gesteld zou moeten worden, is of dit soort producten echt de oplossing zijn om plasticvervuiling aan te pakken. Je maakt namelijk nieuwe producten die voor twintig procent uit oud plastic bestaan. De resterende tachtig procent van het product bestaat alsnog uit nieuwe plastics.
De oplossing dobbert niet op zee
Het opruimen van oceaanplastic is een belangrijk initiatief, maar het is niet de ultieme oplossing voor het plasticprobleem. Als consument denk je misschien de zee te redden met spullen van oceaanplastic. Toch zijn het vaak misleidende bliksemafleiders voor de kern van het echte probleem. De Europese Unie komt daarom met een nieuw wetsvoorstel om consumenten te beschermen tegen misleidende duurzame claims.
Experts zoals Heather Leslie, Rob Buurman en George Harding-Rolls benadrukken dat de sleutel voor het oplossen van de plasticcrisis ligt in wet- en regelgeving. Heather: ‘Morgen komt er weer veel plastic bij. De efficiëntie waarmee we het probleem van plastic in zee oplossen is zo laag, dat ik liever zie dat we geld, energie en focus steken in preventie.’
Het aanpakken bij de bron en het verminderen van de plastic voetafdruk van bedrijven is cruciaal. De echte oplossing ligt volgens hen niet op zee, maar op het land.
