Op een dag ontvangt Jerry Vermanen een tip. Het Nationaal Archief heeft de onteigende Joodse woningen (de Verkaufsbücher) gedigitaliseerd. Het gaat sprankelen bij de datajournalist en hij krijgt een onderbuikgevoel. “Hier zit íets, maar ik weet nog niet wat.” Lees hier het verhaal over het succesvolle onderzoek van Pointer: De Vastgoedboeken.
‘De Vastgoedboeken’ is een onderzoek van Pointer, naar aanleiding van de Verkaufsbücher. Hierin staat alle roofhandel omtrent Joods vastgoed geregistreerd. Joodse woningen, bedrijven of stukken grond werden afgepakt. Vervolgens werden deze voor een erg lage prijs doorverkocht, terwijl de mensen ondergedoken of in een vernietigingskamp zaten.
Een tip en onderbuikgevoel zijn volgens Jerry vrijwel altijd het startpunt van een onderzoek, maar niet voldoende. Een harde vereiste is actualiteit. “Ik had bij dit onderzoek nog niet helemaal door wat de relevantie was. Uiteindelijk ontdekten we dat Amsterdam in 2016 zo’n 10 miljoen euro beschikbaar heeft gesteld als rechtsherstel. Toen vroegen wij ons af: weten andere gemeenten dit?” Dan blijkt dat veel gemeenten nog geen onderzoek hebben gedaan naar hun rol bij de onteigening van Joodse woningen. Gemeenten kunnen anno nu nog een belangrijke rol spelen voor nabestaanden door rechtsherstel. “Toen we dat vonden dachten we: wat een fantastisch onderwerp. We kunnen de gemeenten aansporen tot het ondernemen van actie!”
De tekst gaat verder onder de foto.
Het interessante is dat weinig mensen 100% goed of slecht zijn
Vervolgens duikt het gehele team van Pointer op het onderzoek. Dit is niet alleen groots voor Pointer, maar ook voor Jerry. “Een onderzoek maakt je als persoon rijker. Je weet aan het begin niet veel van een onderwerp af, maar je mag vervolgens als journalist zoveel vragen aan mensen die er wel veel vanaf weten.” Onderzoek doen naar iets uit de geschiedenis was voor Jerry heel bijzonder. “Het interessante is dat weinig mensen 100% goed of slecht zijn. Het kent veel grijze gebieden.”
Dan gebeurt er iets bijzonders...
Dit onderzoek brengt iets extra interessants met zich mee. Waar een ander onderzoek ophoudt na de publicatie, brengt dit onderzoek iets teweeg. “Wanneer we iets publiceren over een gemeente, zie je dat het opgepakt wordt. Mensen sturen bijvoorbeeld een brief naar hun gemeente en stellen vragen. En er zijn al veel gemeenten die hebben aangegeven om ook een onderzoek op te starten. Zo zie je dat journalistiek enorme impact kan hebben.”
Zolang we de namen herinneren, zijn de mensen niet echt overleden
Ondanks de moeilijkheden van de coronapandemie en de heftigheid van het onderwerp, omschrijft Jerry het als één van de meest belonende onderzoeken. “Achteraf krijg je mooie verhalen terug.” Hij vertelt over een transactie van een oud pakhuis in Amsterdam. De huidige eigenaar kende de geschiedenis van het pand niet, maar toen hij het verschrikkelijke verhaal hoorde, besloot hij actie te ondernemen. De huidige eigenaar was zo geraakt, dat hij een gedenksteen heeft laten maken. Zo is de naam nog verbonden aan het pand. "Zolang we de naam herinneren, zijn de mensen niet echt overleden."
Oproep
Jerry roept alle gemeenten op onderzoek te doen naar hun rol, of met een goed argument te komen waarom ze dat niet doen. Het onderzoek van Pointer kan daar uitstekend bij helpen.“Wij kunnen duidelijk maken of er in jouw gemeente transacties zijn gebeurd. Zoek het verder uit! Wat gebeurt er nu? Gelukkig zijn veel gemeenten dankbaar en pakken zij het op.”
Benieuwd naar de gemeente Leiden? Kijk zondag naar de nieuwe aflevering van Pointer om 21.05, bij KRO-NCRV op NPO 2.
Het bijzondere verhaal van familie Minco
Over de 7000 transacties die in de Verkaufsbücher staan, kan je boeken vol schrijven. Bijvoorbeeld het verhaal van familie Minco. Benieuwd naar dit wonderbaarlijke verhaal?
