Pointer analyseerde landelijke horeca- en winkelgegevens van onderzoeksbureau Locatus voor 2011 en 2021. Ze ontdekten dat er in die periode landelijk bijna 1200 verswinkels verdwenen en 1000 verkooppunten van fastfood bijkwamen. “Als je breder kijkt naar ongezond voedsel en ook bijvoorbeeld de ijssalons en grillrooms meerekent, groeide het aantal zelfs met 3000 verkooppunten”, zegt datajournalist Thomas de Beus van Pointer. “Een toename van 30 procent.”

Verdubbeling ongezond eten in Almere

De grote steden nemen een flink deel van de stijging voor hun rekening: in Amsterdam steeg het aanbod met 45,2 procent, in Rotterdam met 43,3 procent, in Den Haag met 31,6 procent en in Utrecht met 30,8 procent. Opvallend is de gemeente Almere waar het ongezonde aanbod met 116,5 procent groei meer dan verdubbelde naar 184 verkooppunten. Een woordvoerder reageert: “We kunnen niet direct een oorzaak aanwijzen. Voor een deel is het te verklaren door de opzet van Almere als jonge stad met moderne winkelcentra die economisch door ketens worden gehuurd.” De woordvoerder geeft aan dat Almere bezig is om te kijken hoe ze invloed kunnen uitoefenen op het ongezonde eetaanbod: “Maar het ligt moeilijk, onder andere door beperkte wettelijke sturingsmogelijkheden.”

Wil je weten hoe het in jouw gemeente zit? Zoek het hier op.

‘Aanbod van eten in een buurt stuurt de vraag’

 Artsen en wetenschappers maken zich ernstig zorgen over de ongezonde voedselomgeving, omdat deze bijdraagt aan het oplopende overgewicht en de ziektes die daaruit voortvloeien zoals diabetes type 2, hart- en vaatziekten en kanker. Voedingswetenschapper Jaap Seidell van de Vrije Universiteit heeft onderzoek gedaan naar het voedselaanbod in wijken in Amsterdam: “Wij zien dat het aanbod de vraag stuurt. Dat wil zeggen dat als er veel ongezond eten is, dat er veel ongezond wordt gegeten.”

Scherpere afspraken over junkfood

Liesbeth van Rossum, hoogleraar obesitas in het Erasmus MC en voorzitter van het Partnerschap Overgewicht Nederland (PON), vindt dat de omgeving juist moet stimuleren om gezonder te eten en wil daarvoor aanscherping van het Nationaal Preventieakkoord (NPA) waarin afspraken zijn gemaakt om het overgewicht bij volwassenen en kinderen flink terug te dringen. Van Rossum: “Zolang de voedselomgeving ons verleidt om juist ongezond te leven, is het dweilen met de kraan open. Het is duidelijk dat er meer moet gebeuren om het aanbod gezonder te maken.” Het RIVM kwam eerder al tot de conclusie dat de afspraken binnen het NPA niet toereikend zijn om de beoogde gezondheidsdoelen te verwezenlijken.

Pointer, maandag 13 december om 22.20 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.

Met vragen over de data kun je terecht bij datajournalist Thomas de Beus (06 83 79 39 37)