Boze boeren die Rob Jetten thuis bezoeken, zwarte pieten bij de voordeur van Akwasi en pedojagers die voor eigen rechter spelen… Burgers die op een intimiderende wijze het heft in eigen handen nemen, het lijkt steeds vaker voor te komen. Waar komt deze ontwikkeling vandaan?
Boeren bij Jetten aan de voordeur
"Er is één plek waar dat niet hoort: thuis. En zeker niet 's avonds in het donker onaangekondigd aan mijn voordeur", liet Rob Jetten op Instagram weten. Hij kreeg tijdens zijn quarantaine een voedselpakket aangeboden door leden van Farmers Defence Force. "Ik woon hier met mijn partner, die veel in het buitenland is voor zijn werk", zegt de fractievoorzitter van D66 aan tafel bij Margriet. "Je mag met mij van mening verschillen en ook boeren mogen het met D66 oneens zijn. Maar je komt niet in mijn privédomein, daar blijf je gewoon vanaf."
Niet alleen Jetten is slachtoffer geworden van intimidatie, ook zijn buurtgenoten kregen er mee te maken. Zo stond een aanhanger van Viruswaanzin niet in de tuin van de fractievoorzitter, maar in de tuin van een buurtgenoot. "Ik voelde me echt bezwaard. Blijkbaar vinden we het tegenwoordig normaal om niet het gesprek aan te gaan, maar gewoon je recht op te eisen."
Volgens oud-politicus Samira Bouchibti blijft die intimidatie niet alleen bij de politiek. "Mensen in de zorg, politieagenten, BOA’s, docenten… Het lijkt wel of dit het nieuwe normaal is geworden", zegt ze aan tafel. "Ik durf bijna niks meer te zeggen als ik in de auto zit en iemand doet iets geks in het verkeer. Het lontje is echt korter en daarom durf ik andere mensen ook niet meer aan te spreken." Een zorgelijke ontwikkeling, dus.
Wilders heeft daar natuurlijk al zestien jaar mee te maken
Waar komt deze trend vandaan?
Het intimideren tot aan de voordeur, helemaal nieuw is het niet, laat journalist Sven Kockelmann weten. Zo kreeg voormalig minister van Justitie Dries van Agt in de jaren '70 ook te maken met bedreiging en intimidatie. Maar, het lijkt er wel op dat de bedreigingen oplopen…"Het aantal politici dat wordt bedreigd neemt toe", zegt hij aan tafel. "En Wilders heeft daar natuurlijk al zestien jaar mee te maken…"
Speelt de manier van hoe de media soms te werk gaan ook een rol? Regisseur Martin Koolhoven: "Steeds maar met die camera naar mensen toegaan. Filmen in hun privédomein, op werk en in de thuissituatie. Eigenlijk is het kopieergedrag dat we hier zien. De mensen komen gewoon en denken: dit is ludiek." Esmée van Kampen, die ook in de studio aanwezig is vult Martin aan. "Sterker nog, het is niet eens strafbaar geloof ik." Ook de actrice heeft te maken gehad met intimidatie in haar privé-omgeving. "Ik zat op de bank en zag mensen foto’s maken van mijn huis." Toen ze Esmée zagen zitten, werd de telelens van de camera op haar gericht."
Wat is vrijheid van meningsuiting en waar stopt het?
Wat kunnen we eraan doen?
We moeten een paar dingen gaan doen, zegt Jetten aan tafel. "We moeten deze incidenten blijven uitspreken. Het mag nooit genormaliseerd worden." Ook ziet hij een belangrijke opdracht voor het onderwijs. "Hoe voer je een gesprek met elkaar? Wat is vrijheid van meningsuiting en waar stopt het? En hoe kom je tot oplossingen?" Daarnaast moeten we in Nederland ook problemen onder ogen gaan zien, bijvoorbeeld het vertrouwen in de politiek, aldus de fractievoorzitter van D66. Hij doelt op de Toeslagenaffaire, waardoor het vertrouwen in de overheid bij veel burgers is gedaald.
"Ook de situatie in Groningen", vult journalist Sven Kockelmann aan, die het daarnaast zorgelijk vindt dat feiten soms worden gezien als meningen. "De definitie van de democratie is de stem van de meerderheid, met inachtneming van de rechten van de minderheid. Maar als de minderheid met stemverheffing zijn wil probeert op te leggen op die van de meerderheid, ontstaat er kortsluiting."
Een gelaagd probleem met meerdere oorzaken, aldus Sven. Maar wat kan de overheid precies veranderen (ook in de aanloop naar de verkiezingen)? Hij ziet het compromis tussen politieke partijen de enige manier vooruit. "Laat dat ook in de campagne zien: kom niet alleen maar je boodschap zenden. Campagne voeren is ook het land en gaan met mensen in gesprek gaan en luisteren."
Bekijk hier het hele gesprek
