Bijna twintig jaar was hij werkzaam in Iran. Totdat zijn perskaart werd afgenomen en hij zijn werk als journalist niet langer kon uitvoeren, zonder duidelijke reden. Toch was juist dat laatste jaar een sluitstuk: "Ik was altijd een buitenstaander: Onze man in Teheran. Vanaf het moment dat ik niet meer mocht werken, werd ik als een Iraniër." Werkloos, net als veel anderen daar. "Ik was afhankelijk van de grillen van de politiek."
Een groot contrast
"Als je twintig jaar lang in de vijfde versnelling hebt gewerkt, dan is het ook weleens goed om even tot rust te komen", vertelt Erdbrink die voorlopig terug is in Europa. "Ik merkte dat ik heel hard heb geleefd. Ineens had ik weer tijd om aan mezelf te denken, aan de mensen om mij heen." Het jaar zonder werk was ook een afsluiting. "Vanaf het moment dat ik niet meer mocht werken, werd ik eigenlijk als een Iraniër. Ik was werkloos, net als veel mensen daar." De Iraanse politiek speelt een grote rol in die werkloosheid en legt allerlei sancties op. "Ik was afhankelijk van de grillen van de politiek. Als het weer goed zou gaan met de relatie tot het Westen, zou ik mijn perskaart weer terug kunnen krijgen."
Ik wilde graag écht dat land begrijpen
Een jongetje, zo noemt Erdbrink zichzelf op het moment dat hij op zijn drieëntwintigste voor het eerst een bezoek brengt aan Iran. "In het jaar dat ik niet meer mocht werken werd ik drieënveertig. Ik wilde graag écht dat land begrijpen. Dat is wat ik wilde bereiken. Ik ga niet zeggen dat ik blij ben met wat mij overkomen is, maar je moet altijd naar het positieve zoeken, als er iets negatiefs gebeurt." Dit jaar was het slotstuk dat miste, aldus Erdbrink.
Wij denken vaak dat wij de norm van de wereld zijn
Wij zijn de uitzondering
Na zijn jarenlange ervaring als correspondent in Iran verlegt Erdbrink zijn Focus naar Noord-Europa. In gesprek met de New York Times hebben we verschillende opties besproken, vertelt Erdbrink. De uitkomst? 'Ga maar eens een jaartje in Nederland zitten'. En dus gaat hij voor de Amerikaanse krant verslag doen van Noord-Europa. "We wonen hier in Nederland, maar ook die Scandinavische landen behoren tot de meest welvarende gebieden ter wereld. Wij denken vaak dat we de norm van de wereld zijn. Dat iedereen uiteindelijk op ons niveau terecht zal komen. Maar als je globaal kijkt, en dat is wat een krant als de New York Times veel doet, dan zie je dat wij de uitzondering zijn. Dat wij heel erg veel moeite moeten doen om te behouden wat we hebben opgebouwd al die jaren. En dat is een verhaal wat ik graag zou willen vertellen."
Het is opgehouden, het is voorbij
Maakt de man in Teheran zijn terugkeer naar Iran?
Alles wat hij daar al die jaren heeft opgebouwd, is niet zomaar verdwenen. "Ik heb daar nog twee katten, twee honden, daar moet ik nog iets mee. Daar heb ik een heel leven, dat is best pijnlijk. Toen ik twee weken geleden terugvloog uit Iran in een Airbus A350 waar vierhonderd mensen in kunnen, waar nu tien mensen in zaten vanwege de coronatijd, heb ik wel een traantje weggepinkt. Het is opgehouden, het is voorbij."
Voorlopig is Thomas Erdbrink dus terug in de Westerse wereld. Mocht de Iraanse regering ooit besluiten zijn perskaart terug te geven, dan kunnen we volgens hem spreken van een godswonder. "Als ik daar weer zou kunnen werken, onder de omstandigheden die ik journalistiek verantwoord vind, dan zou ik dat meteen doen. Als dat niet het geval is, dan niet."
Benieuwd naar het hele gesprek met Thomas Erdbrink? Kijk interview hieronder terug
