Na een keihard rapport over de toeslagenaffaire, lopen de gemoederen hoog op. SP-kamerlid Renske Leijten schuift aan bij M. "De traan die Rutte heeft gelaten, zien we verder in het traject niet meer terug. Hij heeft niet met zijn vuist op tafel geslagen en gezegd: nú krijgen die mensen geld."
Gaat het kabinet vallen, is de meest gestelde vraag in politiek Den Haag. In feite is dat al gebeurd, zegt politiek verslaggever Guus Valk. Na de laatste persconferentie waarin Rutte openlijk over de val van het Kabinet heeft gespeculeerd, is het eigenlijk een zogezegd politiek feit, legt hij uit.
Ook journalist Sven Kockelmann houdt de ontwikkelingen scherp in de gaten. "Vóór vrijdag wil Rutte weten of hij nog een meerderheid in de Kamer heeft. Dan vraagt hij van de coalitiepartijen om bij het kruisje te tekenen; namelijk, wij houden dit kabinet in het zadel, ongeacht het debat dat gepland staat voor volgende week woensdag."
De suggestie van Rutte dat hij dit kan vragen van Kamerleden, vindt Toeslagencommissie-lid Renske Leijten kwalijk. "De Kamer controleert de regering. Dat is hierin heel moeilijk geweest. De Kamer heeft blootgelegd dat het faliekant mis is gegaan en dat het daarna in de doofpot is gestopt." Het is uiteindelijk de beslissing van de Kamer geweest om die ondervraging in gang te stellen, vervolgt Leijten.
Zorgelijk - zelfs schandalig
'Ongekend onrecht', klinkt de titel van het rapport over de affaire. "Dat rapport zegt dat de rechtsstaat en de democratische controle in het geding is", zegt ze. Spijkerharde conclusies, volgens Kockelmann. "Dan zou dus nu de Kamer gedwongen worden - door de regering die we moeten controleren - om te tekenen bij het kruisje…" Leijten denkt niet dat Kamerleden uit de coalitie dat zullen doen. "Ik vind het heel zorgelijk, zelfs schandalig, dat de minister-president denkt dat het zo werkt."
We hebben het over systeemrot
"Rutte is er veel aangelegen om de rit wel uit te zitten”, zegt columnist Sheila Sitalsing. “Hij heeft heel lang volgehouden dat er geen noodzaak is tot aftreden. Als het een kabinetscrisis is, dan is het wel de langzaamste ever. Dit rapport ligt er al een maand.” Rutte had eerder al zijn verantwoordelijkheid kunnen nemen. “We hebben het over 'systeemrot', niet over een incident of een ongeluk. We hebben het over systemische fouten. Als er één iemand is die je daarvoor moet aankijken, is het Rutte wel."
'Volg de macht', maar ook 'volg het geld'. "Die keuzes, daaraan zie je wat Rutte wél belangrijk vindt", aldus @RenskeLeijten. #ditisM pic.twitter.com/lIrIzMHgSe
— Margriet van der Linden (@dit_is_M) January 13, 2021
Streep eronder; ontslag
Deze hele toeslagenkwestie is door de Kamer ontbloot, zegt Leijten. "Dan kun je niet tegen de Kamer zeggen; geef mij vooraf even de veiligheid dat ik hier ook nog uitloop. Dan ga je het debat aan met diezelfde Kamer, dan recht je je rug, dan verantwoord je je en daarna trek je je conclusies." Zoals Hennes en Harbers dat ook hebben gedaan, vervolgt Leijten. "Je gaat het debat aan, je verantwoordt je en dan zeg je - wat mij betreft de enige uitkomst - we zetten hier staatsrechtelijk gezien een streep onder, want het mag niet meer. En we bieden ons ontslag aan."
Pas op het moment dat het niet anders kan, gebeuren er dingen, zegt Leijten. "Alle bewegingen op dit dossier, zijn op initiatief van de Tweede Kamer. Dan zijn de stemmingen altijd 150-0. Dus het is nooit intrinsiek vanuit het kabinet of de minister-president gekomen. De traan die Rutte heeft gelaten, zien we verder in het traject niet meer terug. Hij heeft niet met zijn vuist op tafel geslagen en gezegd: nú krijgen die mensen geld." Er is 30.000 beloofd, maar vooralsnog staat daarover niets op papier.
"Drie weken geleden is er gezegd: 'Iedereen krijgt 30.000 euro.' Er staat nog geen letter op papier, van die hele regeling", zegt @SPnl-Kamerlid en lid van de toeslagencommissie @RenskeLeijten. #ditisM #toeslagenaffaire pic.twitter.com/cefPT03Ukv
— Margriet van der Linden (@dit_is_M) January 13, 2021
"Alles gaat over beeldvorming", stelt Leijten die zich al lange tijd met de ouders in deze affaire bezighoudt. Waarom informatie niet eerder werd gedeeld met de Kamer? Omdat dat niet uitkwam in de beeldvorming, vervolgt ze. "Dat heeft me echt diep geraakt. 'Jullie wisten het gewoon. Jullie vroegen er niet naar.' Als je een oplossing had gewild als Belastingdienst, als ministerie van Financiën, maar zeker ook als de baas van de apenrots; minister-president Rutte, dan zaten we hier niet."
Bekijk hieronder het hele gesprek met politiek journalisten Sven Kockelmann en Guus Valk, SP-Kamerlid en lid van de toeslagencommissie Renske Leijten en Volkskrant-columnist Sheila Sitalsing.
