Amber Kortzorg en Anna Gimbrère duiken in de hoogtepunten van hét doorbraakjaar van deze eeuw, 2020. Want terugkijkend hebben we veel te veel wetenschappelijke vondsten gemist… De bèta's in hart en nieren hebben voor jou een fijn lijstje opgesteld!

#1. Commerciële astronauten 

"Ik ben natuurlijk enorm gefascineerd door heelal, de ruimtevaart", begint Anna. "2020 begon al goed met de commerciële astronauten", vertelt ze enthousiast. "We hebben namelijk met SpaceX astronauten naar het international spacestation gebracht. Dat betekent dat Amerika weer eigen astronauten kan lanceren", een ontwikkeling die ook iets voor Europa kan gaan betekenen, voegt ze toe. "Een hele grote verandering!"

#2. Leven op Venus?

"We hebben een zwart gat gevonden. Dichterbij de aarde dan ooit, duizend lichtjaar weg. Op kosmische schaal is dat bij de buren, heel bijzonder. Er zijn daar op twee asteroïden grondstoffen gemijnd; we hebben grondstoffen laten landen en gruis mee teruggenomen naar de aarde. Er is gedacht dat we leven hadden gevonden op Venus, de planeet die wordt gezien als de zuster van de aarde. Een rotsachtige planeet, dichtbij de zon, in de schil rond de zon waar eventueel leven mogelijk zou zijn. Het is daar alleen zo’n 500 graden op het oppervlak, dus we hebben daar nooit serieus gekeken."

Nu is dat veranderd. “Wetenschappers op Hawaï hebben daar fosfine waargenomen, een stofje waarvan we eigenlijk geen andere oorzaak kunnen bedenken dan dat daar microben zijn - hele kleine levende wezens." Een belangrijke ontdekking, want dat zou kunnen betekenen dat dat daar leven is. Maar, vervolgt Anna, inmiddels zijn we erachter dat het misschien toch geen fosfine is en dat het ook een stuk minder was dan aanvankelijk werd gedacht..." Wie weet, wat de toekomst zal leren.

#3. Nobelprijs voor de scheikunde

"Afgelopen jaar hebben twee vrouwelijke wetenschappers de Nobelprijs voor de scheikunde gewonnen", vertelt Amber. "Zij hebben een eiwit gevonden; CRISPR -Cas9. Dat eiwit komt oorspronkelijk uit een bacterie, een soort schaartje, en kan heel nauwkeurig op het menselijk DNA een stukje gen uitknippen."

Wereldwijd bestaan er zo'n drieduizend erfelijke ziektes, vervolgt Amber. "Veroorzaakt door één foute letter op het DNA. Wat dat eiwit kan doen, is een stukje eruit knippen en daar - een tot nu toe - ongeneeslijke ziekte genezen. Dat is nu voor het eerst gebeurd bij mensen met de sikkelcel pandemie, een ziekte waarbij je chronische bloedarmoede hebt. Bij hen is dat stukje DNA weggeknipt en die mensen hoeven nu dus geen bloedtransfusies meer te ondergaan."

Kunnen wij als mens niet beter vlees maken dan een dier zelf zou kunnen? ''Ja, dat kan!'', zegt @AmberKortzorg. #ditisM pic.twitter.com/3E1TGjRNfH

— Margriet van der Linden (@dit_is_M) February 3, 2021

#4. Labvlees of lap vlees? 

"Je hoort steeds vaker dat mensen vegetariër zijn, of misschien flexitariër. Toch eten we in Nederland ieder jaar meer vlees. Er is blijkbaar iets aan dat vlees dat wij onweerstaanbaar vinden, ondanks het feit dat we inmiddels weten dat de impact op het klimaat groot is." Kijk bijvoorbeeld naar het produceren van een kipfiletje. "Voor een calorie kippenvlees, heb je negen calorieën voer nodig. Zo'n kip is dus eigenlijk helemaal niet zo efficiënt als het gaat om vlees maken. Dat heeft een enorme impact op de landbouw, op het waterverbruik, de antibiotica die je nodig hebt en natuurlijk de uitstoot van methaan en CO2-gassen."

De grote vraag: kunnen wij als mens beter vlees maken, dan een dier zelf zou kunnen? "Daar zijn al meerdere wetenschappers jaren mee bezig en het antwoord is; ja, dat kan", aldus Amber. "We kunnen namelijk uit stamcellen een stukje spierweefselvlees laten groeien in een laboratorium. In 2013 is daarvan de  eerste hamburger gemaakt (door een Nederlander)." Al was die burger van 250.000 euro niet echt een koopje... Tegenwoordig zijn die prijzen gelukkig gedaald. "Er is dus nu een restaurant in Singapore waar je een stukje kip kunt bestellen dat niet van een levende kip afkomstig is. Voor dat stukje vlees is dus geen dier geslacht."

#5. Vrouwen als jagers & verzamelaars

"In Peru is een waanzinnige ontdekking gedaan door archeologen. Op vierduizend meter hoogte hebben ze een graf gevonden, met daarin de restanten van een mens met allerlei jager- en verzamelaarsobjecten daaromheen. Wat blijkt na eiwitanalyse in het lab? Er is een eiwit dat alleen in het tandglazuur van vrouwen voorkomt en niet van mannen. Nu blijkt deze persoon die daar gevonden is een vrouw geweest te zijn. De wereld op zijn kop, natuurlijk." Het is nu veel aannemelijker dat vrouwen en kinderen meededen aan de jacht, vertelt Anna.

Bekijk hieronder de hoogtepunten uit de wetenschap.