Het is lastig voor te stellen: een wereld zonder gevangenissen. Toch is het idee dat detentie bijdraagt aan rehabilitatie pas 200 jaar oud, vertelt deze video van BBC en The Open University. Zou het überhaupt een optie zijn? Of is het ondenkbaar om te leven in een wereld zonder gevang?
Dr. David Scott, universitair hoofddocent criminologie aan The Open University schijnt zijn licht op het huidige systeem. Stel je eens voor dat gevangenissen niet zouden bestaan: wat zou dat betekenen voor de maatschappij? Zou het onze wereld beter en veiliger, of juist enger en gevaarlijker maken?
47 procent van de ex-gedetineerden in Nederland gaat binnen twee jaar opnieuw de fout in
Is het de overtuiging dat detentie criminaliteit zou afschrikken, dat ervoor zorgt dat we gevangenissen niet kunnen, of wíllen wegdenken? En klopt die gedachte wel? "Er is namelijk geen directe samenhang tussen het aantal gevangenen en criminaliteitcijfers", zegt de criminoloog Scott. Of zorgt het gevangenissysteem voor een gevoel van veiligheid? "Voor sommige criminelen is het detentiecentrum een tijd waarin ze kunnen reflecteren en verder komen, terwijl anderen juist worden getraumatiseerd en gevaarlijker naar buiten stappen dan naar binnen gingen…" Zo gaat 47 procent van de ex-gedetineerden in Nederland binnen twee jaar opnieuw de fout in, schrijft Rijksoverheid.
(G)een betere manier?
Een wereld zonder detentiecentra is lastig voor te stellen, maar dat zou ons er niet van moeten weerhouden om op het huidige systeem te reflecteren: is er een betere manier? "Op dit moment zijn gevangenissen vaak een last resort in een rij problemen die voortkomen uit welvaartsverschillen, (ongelijke) gezondheidszorg, oneerlijke onderwijssystemen en arbeidsmarkten zonder gelijke kansen", zegt Scott. "Om die reden zijn het vaak (etnische) minderheden, armen, mensen met mentale problemen of zorgkinderen die later een grotere kans hebben achter de tralies te belanden."
Verschuiving in het systeem
Het opsluiten van mensen zal volgens criminoloog Scott niet zorgen voor een daling van het criminaliteitscijfer. "Het oplossen van sociale problemen - die ten grondslag liggen aan de criminaliteit - wél", zegt hij. Een wereld zonder gevangenissen heeft andere maatschappelijke investeringen nodig, en vereist een (volledige) systeemverandering, legt Scott uit. "Waar we nu focussen op het straffen van daden en delicten gepleegd door minderheden, negeren we het grotere leed dat wordt veroorzaakt economisch, structureel en psychologisch toedoen door machtigen."
Hoe zit het met de veiligheid?
En wat zou een wereld zonder gevangenissen betekenen voor de collectieve veiligheid? "Een klein gedeelte van de mensheid zal nog altijd moeten worden uitgesloten van de samenleving ten behoeve van ieders veiligheid", zegt Scott. "Maar lang niet iedere gedetineerde blijkt echt zo gevaarlijk als we vaak denken", voegt hij toe.
Mocht die systeemverandering ooit plaatsvinden, dan moeten we ervoor zorgen dat slachtoffers van criminaliteit de juiste bescherming krijgen. "In plaats van criminaliteit te laten groeien in gevangenissen, om vervolgens terug te sturen de samenleving in, moeten we proberen om geweld te voorkomen", aldus Scott.
Gerechtigheid
Hoe zit het met de slachtoffers? Hoe voelen zij zich als overtreders niet langer worden vastgezet achter slot en grendel? "De meeste slachtoffers zien wraak of straf niet als een prioriteit. Wat zij wél belangrijk vinden, is dat zijzelf en anderen in de toekomst worden beschermd", zegt Scott. "Daarbij moet de impact van hetgeen dat hen is aangedaan worden erkend, door zowel de persoon die hen dit heeft aangezien, als de maatschappij."
Een systeemverandering zou ervoor kunnen zorgen dat de samenleving meer verantwoordelijkheid voelt om zowel slachtoffer als overtreder te helpen, denkt Scott. "Wanneer we mensen niet opsluiten, heeft iedereen er baat bij een manier te vinden om vreedzamer naast elkaar te leven." Wat denk jij: zou het werken, een wereld zonder gevangenissen?
