Leven in angst: voor vluchtelingen is het realiteit. Huis en haard wordt achtergelaten in de hoop veiligheid te vinden op een andere plek. Maar voor veel LGBTQI+-vluchtelingen lukt dat ook in Europa niet. Dat geldt ook voor o.a. Liliane uit Kameroen. "Aan het hele kamp vertelde ze dat ik lesbienne ben", zegt ze tegen NGO Are You Syrious.
Liliane woont sinds achttien maanden in een vluchtelingenkamp op het Griekse eiland Samos. Na aankomst in het kamp ontmoet ze een Congolese vrouw bij wie zij (tijdelijk) heil vindt. Liliane trekt bij haar in de tent in. Het gaat goed tussen de twee, totdat haar wordt gevraagd waarom ze Kameroen heeft verlaten. "Ik vertelde haar dat ik homoseksueel ben. Wanneer ik in Kameroen zou zijn gebleven, zouden ze mij hebben vermoord."
Verjaagd en vernederd
Vanaf dan verandert de verhouding tussen de vrouwen. "Ze werd boos en verjaagde me uit de tent. Ze wees mij af om wie ik ben, heeft me vernederd en vertelde aan veel mensen in het kamp over mijn seksuele identiteit." Daarna wordt ze in het kamp vernederd, gekleineerd en zelfs misbruikt.
Hier konden we praten zonder angst om te worden afgewezen of gestigmatiseerd
Liliane wordt ziek, wat later haar redding blijkt. Ze spreekt in het kamp met een arts van NGO Med'QualiTeam en via haar komt ze in aanraking met de Samos LGBTQI+-groep. "Ik ging er op een zaterdag heen. Bij de eerste ontmoeting voelde ik me meteen welkom, de ontmoetingen met gelijkgestemden maakten me blij. Steeds keek ik direct uit naar de volgende samenkomst. (...) De omstandigheden in het kamp waren moeilijk, maar daar konden we praten zonder angst om te worden afgewezen of gestigmatiseerd."
Samos LGBTQI+-group is een community van vluchtelingen en vrijwilligers op het Griekse eiland Samos, die zich hard maken voor LGBTQI+-rechten wereldwijd en opkomen voor bescherming van asielzoekers die zichzelf identificeren als queer. En die community bestaat dus niet zonder reden.
Misbruik en geweld
Zo schrijft de organisatie dat: 'LGBTQI+ vluchtelingen te maken hebben met verschillende vormen van discriminatie op grond van seksualiteit en genderidentiteit. Veel mensen uit deze groep vluchtelingen heeft in zowel thuislanden, als aankomstlanden te maken (gehad) met vervolging en geweld. Door gebrek aan veilige opvang worden zij in collectieve opvangcentra vaak opnieuw blootgesteld aan misbruik en geweld.'
Het verhaal van Liliane staat niet op zichzelf. De LGBTQI+ groep is opgericht in 2019 heeft sinds de oprichting in 2019 zo'n 120 mensen op Samos ondersteund, vertelt vrijwilliger Dan Chapman. Er worden onder andere Pride Workshops georganiseerd en wekelijks komen actieve leden van de groep - momenteel zo'n zestig mensen - in het geheim bij elkaar om in een veilige omgeving te kunnen praten. Onder hen is ook de Ghanese John.
In 2011 wordt John door een klasgenoot uitgenodigd voor een poolparty met andere jongeren. "Ik krijg nog steeds warme gevoelens als ik aan dat moment terugdenk." John wordt goede vrienden met één van de jongens die hij daar leert kennen. In het laatste jaar van de middelbare school groeit hun vriendschap uit tot een liefdesrelatie. "Veel van onze vrienden schopten het tot de universiteit. Ondanks het feit dat de Ghanese wet relaties tussen mensen van hetzelfde geslacht verbiedt, konden wij onze gevoelens voor elkaar daar niet meer verbergen."
'Onnatuurlijke vleselijke gemeenschap'
Er wordt een kroeg afgehuurd om de verjaardag van Johns vriend te vieren. Vijftien LGBTQ+-mensen zijn uitgenodigd, ze zijn met elkaar, totdat de sfeer omslaat. "Vijf onbekende mannen kwamen de kroeg binnen. We wisten direct dat deze kerels niet bij ons hoorden. Ik ging naar hen toe om te vragen of ze voor iemand kwamen, maar we realiseerden ons dat het leden waren van een jongeren burgerwachtgroep tegen homo's." Het escaleert; John wordt in elkaar geslagen en belandt in het ziekenhuis.
Iedereen die ik ken keerde zich tegen mij, omdat ik gay ben
Vanuit het ziekenhuis wordt John overgebracht naar politiebureau waar mishandeling en vernedering volgt. De Ghanese strafwet verbiedt en bestraft 'onnatuurlijke vleselijke gemeenschap'. Na omkoping van de autoriteiten weet John te ontsnappen. Maar binnen de Ghanese community is het verhaal al wijd verspreid; John wordt met de nek aangekeken en zijn familie keert hem de rug toe. "Iedereen keerde zich tegen mij, omdat ik gay ben. Ik heb Ghana verlaten op zoek naar veiligheid."
Hoop op gerechtigheid
John vlucht naar Turkije, maar ontdekt dat de omstandigheden voor mensen uit de LGBTQ+ community daar niet veel beter zijn. Hij zet zijn vlucht voort naar Griekenland, maar wordt onderweg opgepakt door Turkse autoriteiten. Hij belandt voor 25 dagen in een Turkse cel. Na zijn tweede vluchtpoging bereikt hij Samos, waar hij nu verblijft. Zijn asielverzoek is afgewezen, maar met hulp van de organisatie en zijn advocaat wordt zijn zaak heropend en heeft hij hoop op een betere toekomst. "Op een dag hoop ik op gerechtigheid. Ik ben dankbaar voor de steun vanuit de Samos LGBTQ+-groep", besluit hij zijn verhaal.
'Heteronormatieve structuren werken ook door in het asielproces, waardoor LGBTQ+ personen tot een minderheidsgroep behoren. Slechts 37 staten bieden asiel aan op basis van vervolging wegens seksualiteit en genderidentiteit', schrijft Samos LGBTQ+group. En zelfs in die staten worden asielverzoeken vaak afgewezen, omdat seksualiteit moet worden 'bewezen'. Uit een rapport van Stonewall uit 2016 blijkt dat 95 procent van de asielzaken op basis van seksualiteit en genderidentiteit werd afgewezen.
Wil je meer verhalen lezen of meer weten? Dat kan hieronder:
