Ze is de machtigste vrouw van de wereld, maar noemt zichzelf bewust geen feminist. The New York Times schreef een artikel over de fascinerende reden hierachter.
Als je het imago van Angela Merkel in drie woorden zou moeten samenvatten kom je uit op: degelijk, zakelijk en stabiel. Nee, niet bepaald spannend en vooral niet heel ‘vrouwelijk’. Maar het zijn juist deze kwaliteiten die ervoor zorgen dat ze aan de macht blijft. Haar politieke tegenstanders (voornamelijk mannen) onderschatten haar systematisch, uiteindelijk is het altijd ‘Angie’ die het laatste lacht. Volgende week wordt ze waarschijnlijk voor de vierde keer verkozen tot bondskanselier van Duitsland.
Kan Clinton iets leren van Merkel?
The New York Times vraagt zich daarom af: is Merkels manier de meest effectieve manier voor vrouwen om aan de macht te komen (en te blijven)? Deze vraag is des te meer relevant na het verlies van Hillary Clinton, die een campagne voerde waarin extreem veel aandacht werd gelegd op het feit dat ze de eerste vrouwelijk president kon worden. Was het haar wel gelukt als ze Merkels stijl overgenomen had?
Merkel ziet zichzelf niet als een vrouwelijke leider, maar gewoon als leider
Wie is een feminist?
In tegenstelling tot Clinton, vertikt Merkel het al jaren om zichzelf in het hokje van ‘feminist’ te laten drukken. Een voorbeeld: tijdens de Women20 Summit van dit jaar werd aan de aanwezige vrouwen gevraagd wie zichzelf een feminist noemt. De handen van onder andere koningin Máxima, Ivanka Trump en Christine Lagarde gingen omhoog. Die van Merkel bleef op haar schoot liggen. Niet heel verwonderlijk, want Merkel doet haar hele carrière al haar uiterste best om vooral geen aandacht op haar vrouw-zijn te richten. Merkel wil zichzelf niet zien als een vrouwelijke leider, maar gewoon als leider. En dat lijkt heel goed voor haar te werken.
Achter het IJzeren Gordijn
Haar imago speelt daarbij een grote rol. “Merkel heeft geleerd hoe ze zichzelf moet hullen in een sluier van saaiheid,” zegt journalist Constanze Stelzenmüller, die Merkel al jaren volgt. Dat heeft volgens haar te maken met het feit dat Merkel in Oost-Duitsland is opgegroeid. In het autoritaire regime van DDR-Duitsland leerde ze dat je je stil en afwachtend moet opstellen, maar dat als je een kans ziet, je die meteen moet grijpen. En dat allemaal zonder jezelf in een kwetsbare positie te brengen.
De kleding maakt de vrouw
Merkels saaie en seksloze imago is een uitgekiende strategie, waar ze jaren aan gewerkt heeft en dat ze graag in stand houdt. Haar Playmobil-kapsel en degelijke broekpakken zijn heel bewust gekozen. Zo schrijft The New York Times: “Merkel maakte vaak grappen dat in één van haar eerste banen - als minister van milieu - het haar opviel dat mensen naar haar schoenen aan het kijken waren in plaats van te luisteren naar wat ze te zeggen had. Om dat te voorkomen, maakte ze haar garderobe zo voorspelbaar mogelijk.”
Merkel is geen vrouw die een man speelt. Ze lijkt bijna genderneutraal
Van ‘Mädchen’ naar ‘Mutti’
Naast haar kleding is ook de manier waarop ze zich staande houdt in de politieke mannenwereld uniek. Als vrouw in de politiek krijg je gegarandeerd subtiele belediging of kleinerende opmerkingen naar je hoofd geslingerd. Maar die lijken weinig effect te hebben op Merkel. Neem bijvoorbeeld haar bijnamen. Voormalig bondskanselier Helmut Kohl - die wordt gezien als Merkels politieke mentor - noemde haar altijd ‘mein Mädchen’: ‘mijn meisje’. En de mannen uit haar eigen partij bedachten de bijnaam ‘Mutti’, oftewel ‘moedertje’, voor haar.
Dit was oorspronkelijk bedoeld als een belediging, maar inmiddels wordt de bijnaam ‘Mutti’ door het Duitse volk liefkozend gebruikt. Dit soort kleinerende bijnamen hebben gewoonweg geen vat op Merkel, merkt gender historicus Ute Frevert op: “Ze lacht überhaupt weinig en ze zal nooit ‘meisjesachtig’ giechelen. Maar ze is ook geen vrouw die een man speelt. Ze lijkt bijna genderneutraal.”
Dit is Merkels geheim
En dat is misschien wel het geheim van haar succes. Ze trommelt zichzelf niet op de borst en probeert niet overdreven mannelijk te doen om overwicht te krijgen. “Ze wordt niet verleid door machtssymbolen, en juist dat maakt haar machtig,” analyseert Ellen Ueberschär.
Merkels subtiele weg werkt beter dan Clintons strategie
Lessen van Merkel
Wat kunnen ambitieuze vrouwen leren van van Merkel? Melanne Verveer beantwoordt deze vraag. Zij werkte voor Clinton toen ze nog first lady was en was ook jarenlang de ‘US ambassador for global women's issues’. Verveer geeft met tegenzin toe dat Merkels ‘subtiele weg naar de macht’ beter werkt dan bijvoorbeeld Clintons strategie. Nu althans nog wel. “Helaas is dat voor nu de enige manier waarop vrouwen worden gezien als bekwaam zonder bedreigend te zijn. Ik zou willen dat het niet zo was, maar zo staat het ervoor.”
Dit is zeker stof tot nadenken. Maar toch zouden wij het erg leuk vinden als je jezelf gewoon een feminist noemt, Frau Merkel! Want je bent toch echt wel een boegbeeld voor de vrouwenzaak.
