“Ik ben 35 jaar, man en hetero. Dat laatste vind ik gek om te zeggen, want ik hoor de laatste tijd steeds vaker van mensen dat ze denken dat ik homo ben”, schrijft Sjoerd Derine op Facebook. Hij is een fotograaf uit Amsterdam waar ik een aantal gemeenschappelijke vrienden mee heb op social media. Normaal zou ik een post van hem niet lezen, ik ken hem namelijk niet, maar ik werd onder zijn bericht getagd. Met goede reden. Want wat hij vertelt, is belangrijk.

“Ik word niet gediscrimineerd of in elkaar geslagen. Ik voel me vrij en geniet van mijn rechten die ik heb als wereldburger. Ik heb geen moeite te zijn wie ik ben, of hoe ik mijn leven wil inrichten, maar toch voel ik de drang om te zeggen dat de manier waarop we kijken naar mannen moeten veranderen. (...) Want waarom wordt een man met een zacht karakter direct gezien als gay?”

Zijn post kreeg meer dan 200 likes en 45 reacties. Steunbetuigingen, juichende kreten. Veel mensen herkennen wat hij schrijft. En als ik heel eerlijk ben, ben ik zelf ook schuldig aan het stoppen van lieve, zachtaardige, mannen in het denkbeeldige ‘homo-hokje’.

“Als een man niet overspoelt van de testosteron, betekent dat niet dat hij gay is. Als hij aardig en vriendelijk is, ook niet. Mensen denken zelfs dat ik homo ben omdat ik praat met mijn handen, dans, en op een bepaalde manier praat,”  schrijft Sjoerd Derine. En ondanks dat hij het geen belediging vindt, en helemaal voor de acceptatie van homo’s is, is hij het zelf gewoon niet.

Waarom we dit doen

“Er moet ook ruimte zijn voor mannen die niet helemaal voldoen aan het stereotiepe plaatje van ‘de man’. Het voelt gewoon verkeerd.” Ja, waarom geven we deze mannen automatisch en ongevraagd de stempel ‘gay’?

In de reacties onder de post wijst iemand op de video ‘Who sounds gay’ van The New York Times waarin twee mannen worden gevolgd. De één heeft een hoge stem en de ander een lage. Je raadt het misschien al, de man met een hoge stem wordt vaak - onterecht - aangezien voor homo. En de man met een lage stem valt juist wél op mannen. Van hem verwacht juist weer niemand het.

Hoe hoger, hoe vrouwelijker

In de video wordt uitgelegd waarom dit zo vaak fout gaat. Ron Smyth, professor taalwetenschap en psychologie aan de Universiteit van Toronto Scarborough: “Mensen willen heel graag dat mannen die homoseksueel zijn op vrouwen lijken. Vrouwen praten op een iets andere manier, waardoor hun stem vaak hoger is. Wanneer de stem van een man hoger is, wordt die vaak als ‘vrouwelijker’ gezien, en dus ook als homo.” Maar dit zegt dus niets over iemand zijn geaardheid.

Hoewel dit niet de hele vraag beantwoordt, geeft het wel een idee van waar onze associaties vandaan komen. We willen dus graag mannen die gay zijn als vrouwelijk zien. Waarom eigenlijk? Waarom is die ruimte er niet om gewoon anders te zijn als het stereotiepe beeld van ‘de testosteron man’? En hoe erg is dat?

Sjoerd laat met zijn post zien dat hij in ieder geval behoefte heeft aan meer definities voor mannen. Gewoon omdat hij zich totaal niet in het stereotiepe beeld van de Man kan identificeren. En dat moet ook kunnen.

Wat goed is aan een man, volgens jongens

Dat het tijd is voor wat vernieuwende ideeën op dit vlak, is niet eens zo heel erg uit de lucht gegrepen. The New York Times publiceerde onlangs de onderzoeksresultaten van een enquête van Plan International USA. Die organisatie vroeg aan duizend Amerikaanse jongens en meiden van tien tot en met negentien jaar oud naar hun denkbeelden over ‘mannen’ en ‘vrouwen’. Deze resultaten zeggen niets over de situatie in Nederland, maar ze geven wel een indruk van hoe de volgende generatie volwassenen in een westerse samenleving kijkt naar hoe mannen en vrouwen zich horen te gedragen.

De jongens noemden ‘sterk zijn’ en ‘volhardend’ als  mannelijke karaktereigenschappen die vooral worden gewaardeerd door de samenleving. Driekwart van hen zegt ook de druk te voelen om fysiek sterk te zijn. En de meerderheid zei de druk te voelen om een sport te beoefenen.

Welk gedrag wordt van jongens verwacht als ze boos zijn? De meest gehoorden antwoorden zijn: ‘een agressieve houding aannemen’ of ‘stil zijn en jezelf inhouden’. Kortom, jongens denken dat als ze verdrietig of bang zijn, ze het best deze gevoelens kunnen verbergen. Meiden mogen ze wel tonen, zeggen de jongens. Zij mogen gerust huilen, schreeuwen of over hun gevoelens praten. Maar als een jongen dit doet, wordt het als ‘meisjesachtig’ gezien.

Dat stereotiepe beeld van de testosteronman waar Sjoerd het over heeft, staat dus in ieder geval onder jongeren in de Verenigde Staten nog fier overeind. Deze denkbeelden hebben ook gevolgen voor hoe de jongens en meiden zich gedragen als ze volwassen zijn. En met name met betrekking tot gelijkheid en seksualiteit is dat nog best een ding. Want dat daar nog veel te verbeteren is, laat niet alleen de huidige #MeToo-beweging zien. De jongeren zelf hebben er ook wat over te zeggen.

Meedoen met seksisme

Zo zeiden de helft van de jongens dat ze wel eens mannen in hun familie seksueel getinte grapjes of opmerkingen horen maken over vrouwen. En dat ze het gevoel hebben dat ze horen mee te doen met dit soort gedrag. Een groter percentage, maar liefst 82 procent, zei dat ze wel eens hebben gehoord dat een jongen werd berispt, omdat hij zich ‘gedroeg als een meisje’. Wat bijdraagt aan het idee dat meiden minder zijn dan jongens.

Dit is zowel slecht voor de meiden als voor de jongens, stelt socioloog Barbara Risman van de Universiteit van Illinois in Chicago. “De jongens voelen totaal geen ruimte om af te wijken van de norm en ook maar een beetje te dwalen en uit te zoeken wie ze zijn. En er wordt nog altijd gedacht dat dingen die ‘echte mannen’ doen een tikkie gevaarlijk moeten zijn. Zelf ‘vrouwelijke’ sporten als volleybal of ballet worden bijna niet gedaan door jongens.” Zo sterk zijn de opvattingen over wat mannelijk is en wat niet.

Dit zijn de kansen voor de meiden

Ook de meiden zijn meegenomen in het onderzoek en ook zij zeggen een behoorlijke druk vanuit de maatschappij te voelen. Laten we beginnen met het goede nieuws: meisjes geven aan dat ze het gevoel hebben dat ze alles kunnen worden wat ze maar willen. Daardoor voelen ze zich empowered. Maar wat voor hun gevoel nóg belangrijker is, is hoe ze eruit zien.

Er wordt hen ook actief naar mooie foto’s van hen gevraagd. Zo zegt 81 procent van de meiden tussen de 14 en 19 jaar minimaal één vriendin te hebben waar wel eens een sexy foto of naaktfoto aan is gevraagd door een jongen.

“Je moet goed je best doen op school en ook presteren binnen een sport, maar je moet er tegelijkertijd als een mooi seksobject bij lopen”, dat is de tegenstrijdige boodschap die de maatschappij voor deze meiden heeft, volgens Deborah Tolman, professor psychologie aan de City University van New York.

Positieve noot uit het onderzoek is overigens dat driekwart van de jongeren had gehoord over de #MeToo-beweging. En een meerderheid van de meiden en een derde van de jongens, zegt dat het ervoor heeft gezorgd dat ze het durven te zeggen als ze ooit zoiets meemaken als seksuele intimidatie of aanranding.

Laten we het anders gaan doen

Opvallend was dat zowel meiden als jongens in deze leeftijdscategorie zelf intelligentie en ambitie belangrijkere eigenschappen vonden, maar dat ze dachten dat de samenleving iets anders van mannen én van vrouwen verwachtte. Misschien wordt het eens tijd dat wij - die maatschappij - deze verwachting eens bijschaven. En meiden en jongens allebei het pad laten bewandelen dat ze zelf kiezen.

Dat is natuurlijk makkelijker gezegd dan gedaan, maar als we gewoon eens beginnen in onze eigen kringen. Neem een voorbeeld aan Sjoerd Derine en zijn oproep voor meer diversiteit. Zo kunnen we wel eens heel ver komen met z’n allen.