Waarom is het lastig om over racisme te praten? Dat wordt onderzocht in het programma Uit de kramp. Daarnaast maakt KRO-NCRV een TikTok-serie waarin mensen uit een bi-culturele relatie een openhartig gesprek over racisme voeren. Zo ook Adaja en haar moeder Astrid.
In elke video heeft één van de personen te maken met racisme, de ander niet of in mindere mate. Zo wordt moeder Astrid niet gediscrimineerd om haar huidskleur, maar ziet ze het wel bij haar dochter Adaja gebeuren. Dat raakt haar: ‘Je bent wel mijn dochter.’
Pubertijd
Samen met haar moeder blikt Adaja terug op haar puberteit: ‘Als puber heb ik weleens gedacht: was ik maar wit. Dan zouden de jongens op school me in ieder geval leuk vinden.’ Ze heeft zich vroeger lelijk gevoeld ten opzichte van haar witte vriendinnen.
Nu begrijpt ze hoe dat komt: ‘Hoe kan je een positief zelfbeeld krijgen, als je de hele tijd negatief wordt benaderd over hoe je eruitziet?’
@kroncrv Hoe ga je als persoon van kleur met een witte ouder het gesprek over racisme aan? Adaja heeft een Surinaamse vader en Nederlandse moeder. Ze groeide op in een witte omgeving, waar zij één van de weinigen van kleur was. Samen met haar moeder Astrid gaat ze in gesprek over de gevolgen van racisme: ‘Ik heb ook heel lang gedacht dat ik dom was.’ In het programma Uit de kramp zie je meer over hoe je het gesprek over racisme aangaat. #KRONCRV #Maakmorgenliever #Uitdekramp #fyp
♬ origineel geluid - KRO NCRV
Havo-gedrag
Dat negatieve zelfbeeld had Adaja niet alleen over haar uiterlijk. ‘Ik heb heel lang gedacht dat ik echt dom was.’ Op haar middelbare school werd dat idee versterkt, vertelt haar moeder. ‘Jaar in jaar uit ging het erover of je niet naar de havo moest, terwijl je qua cijfers naar het vwo kon. Ze zeiden dat je havo-gedrag had, zonder uit te leggen wat dat inhield.’
In gesprek
Als Adaja gediscrimineerd werd, durfde haar moeder het gesprek wel aan te gaan, ook met Adaja’s leerkrachten. Ze gebruikt daarbij de term ‘discriminatie’ niet. ‘Ik vroeg wat de werkelijke redenen waren waarom ze niet naar het vwo zou kunnen. Op die manier kun je soms uiteindelijk samen tot een conclusie komen: dit is eigenlijk discriminatie.’
‘Door me uit te spreken heb ik mensen verloren’
Black lives matter
Adaja vond het soms lastig om voor zichzelf op te komen. ‘In mijn witte omgeving wist ik nooit of er iemand achter me zou staan.’ Tijdens de Black lives matter-protesten, merkte ze dat het een open, maatschappelijk gesprek werd. ‘Dat maakt het voor mij een stuk makkelijker om erover te praten.’
Vanaf toen is ze zich meer uit gaan spreken. ‘Ik heb er wel mensen door verloren. Sommige mensen voelden zich persoonlijk gekwetst,’ legt Adaja uit. ‘Dat is in principe nooit m’n bedoeling. Ik wil gewoon zeggen: wat je zegt is kwetsend, zou je dat de volgende keer niet meer willen doen?’