Presentator Sosha Duysker werd geboren en getogen in Nederland, als dochter van Surinaamse migranten. Hoewel ze Nederlands is, heeft ze geen witte huid. ‘Op veel plekken ziet men vaak eerst mijn huidskleur en daarna pas de rest.’
Anti-witracisme
In Uit de kramp legt Sosha uit dat anti-witracisme niet bestaat, omdat racisme gaat over macht. Mensen van kleur hebben niet de macht om witte mensen stelselmatig te onderdrukken wegens hun huidskleur. Individuele discriminatie naar witte mensen kan om die reden geen racisme worden genoemd (bron: Uit de kramp). Hoe zit dat precies?
Sosha legt uit: ‘Racisme is net als seksisme een systeem. Een individueel incident zoals discriminatie naar witte mensen kan zeker voorkomen, alleen is dat geen racisme. Omdat er op dit moment een systeem draait op de nadeligheid van mensen van kleur.’
Incidenteel, niet structureel
‘Mensen van kleur moeten vechten tegen vooroordelen en dus harder werken. Ze worden bijvoorbeeld sneller als crimineel gezien en minder serieus genomen. Dat is bij witte mensen niet of veel minder aan de orde. Het kan incidenteel voorkomen, maar het is niet structureel. En het gaat eigenlijk nooit over je huidskleur.
Als je wit bent, is dit wellicht moeilijk om te begrijpen. Want je maakt die momenten niet mee waarin je extra gecontroleerd wordt of op het vliegveld uit de rij geplukt wordt. Misschien gebeuren die dingen wel, maar je hoeft je nooit af te vragen of dat door je huidskleur komt.’
'Zwarte mensen worden wereldwijd onderdrukt'
Wereldwijd systeem
Slavernij is zo oud als de oudheid: mensen maken elkaar al eeuwenlang over en weer tot slaaf. Witte mensen, zwarte mensen en mensen van kleur. Sosha legt uit: ‘Een wezenlijk verschil is dat zwarte mensen en mensen van kleur wereldwijd worden onderdrukt. Over deze mensen wordt wereldwijd – en dat geeft aan hoe groot het is – hetzelfde gedacht.’
Ze vervolgt: ‘Het maakt voor mij niet uit of ik naar Amerika, Italië, Portugal, Spanje of waar dan ook ga: op veel plekken ziet men eerst mijn huidskleur en daarna pas de rest. Als je wit bent, dan heb je dat niet. Zwarte mensen en mensen van kleur hebben tot op de dag vandaag daarom ook vaak niet dezelfde kansen in het leven als witte mensen.’
Niet lastigvallen
De ouders van Sosha kwamen als migranten vanuit Suriname naar Nederland. In Uit de kramp voert Sosha met haar zussen en vader een pittig gesprek over keuzes die hun vader maakte als het ging om omgaan met racisme (Sosha’s moeder overleed toen zij 11 jaar was, red.).
Sosha: ‘Mijn ouders pasten zich aan de Nederlandse cultuur. Mijn zussen en ik hebben bijvoorbeeld ook niet de Surinaamse taal leren spreken. Voor mijn ouders is het koloniale verleden ook traumatisch geweest. Ik begrijp dat zij keuzes gemaakt hebben om ons daar niet mee lastig te vallen. Het zover mogelijk achter hen te laten.’
'Uiteindelijk spelen we er allemaal een rol in'
Onderdrukt
Met Uit de kramp wil Sosha die keuzes en gevoelens juist meer naar de oppervlakte brengen, zodat het bespreekbaar wordt. ‘Het gesprek ligt in ons gezin inmiddels meer open. We wijden er veel meer gesprekken aan. Bij onszelf is dit ook een onderdrukt onderwerp. Ik kan wel zeggen dat Nederland een onderdrukt racismeprobleem heeft, maar dat is bij onszelf dus eigenlijk niet anders.
We zijn er uiteindelijk allemaal onderdeel van en spelen er allemaal een rol in.’
Uit de kramp
De driedelige serie is vanaf donderdag 21 maart te zien op NPO Start en vanaf dinsdag 26 maart te zien bij KRO-NCRV op NPO 3.
Lees meer persoonlijke verhalen
Schrijf je in voor de nieuwsbrief Persoonlijke verhalen
