Eerder deze week werd in Siberië de hoogste temperatuur ooit gemeten binnen de poolcirkel: 34℃. Ruim 20℃ warmer dan normaal rond deze tijd. Al weken heeft het gebied last van een hittegolf en de gevolgen zijn enorm: gigantische bosbranden, olie die rivieren instroomt en ijs dat in een recordtempo smelt. Hoe kan dit en wat betekent het voor de rest van de aarde?
Hoogste temperatuur ooit in poolgebied
Met al het nieuws over corona en de Black Lives Matter-beweging, is de aandacht voor de grootste mondiale crisis, klimaatverandering, wat minder geworden. Maar de opwarming van de aarde gaat onverminderd verder. Op dit moment heeft vooral het noorden van Rusland daar last van. Normaal gesproken is Siberië een van de koudste gebieden ter wereld.
De laatste weken gaat het gigantische gebied gebukt onder een hittegolf met temperaturen van boven de 30℃. In het plaatsje Verkhoyansk in Noord-Rusland werd eerder deze week een temperatuur gemeten van 34℃. Gemiddeld is het daar in deze tijd van het jaar tussen de 10℃ en 12℃. Als deze temperatuur officieel bevestigd wordt door wetenschappers, dan is het de hoogste temperatuur ooit gemeten in het poolgebied. Ironisch genoeg werd in 1892 in Verkhoyansk de laagste temperatuur ooit gemeten binnen de poolcirkel, -68℃.
Wildvuur en vrijgekomen olie
De bizar hoge temperaturen lijken onderdeel van een trend die eerder dit jaar is gestart. Afgelopen winter was namelijk de warmste winter ooit in Rusland. En sinds dit jaar is de gemiddelde temperatuur in Siberië bijna 11℃ hoger dan normaal. En de gevolgen zijn groot. Door het smeltende permafrost is er een poot van een olietank ingestort met als gevolg: 20.000 ton olie die vrij spel heeft en de Ambarnaya rivier instroomt. Inmiddels heeft president Poetin de noodtoestand uitgeroepen in het gebied. Alsof de ramp nog niet er genoeg was, zijn er in delen van Noord-Rusland en Alaska ook grote bosbranden uitgebroken door de hitte.
Bijzondere factoren in poolgebied
De huidige hittegolf wordt versterkt door de bijzondere omstandigheden in het poolgebied. Op noordelijke lengtegraden gaat de zon in de zomer (bijna) niet onder. Hierdoor kan de warmte nog verder aanzwellen dan in gebieden waar de zon wél ondergaat en de lucht afkoelt. Ook het gebrek aan sneeuwval deze winter speelt een rol. Normaal gesproken weerkaatst sneeuw het zonlicht, waardoor de grond koel blijft. Maar de weinige sneeuw die wel viel deze winter, smolt in de lente alweer weg, met als gevolg dat de aarde de warmte opneemt. Doordat de grond uitdroogt in de zon vindt er ook minder verdamping plaats die de lucht kan koelen. Dit maakte de weg vrij voor extreme temperaturen met grote gevolgen.
Lange termijn
Wat nu in Rusland gebeurt staat niet op zichzelf. Bosbranden komen vaker voor in Siberië en kunnen af en toe de poolcirkel bereiken. Maar de branden van de afgelopen jaren waren ongewoon groot en dichter bij de bewoonde wereld dan normaal. Vorig jaar ging bijna 34.000 vierkante kilometer bos in vlammen op. De verstikkende rook trok daarbij steden als Novosibirsk in en bereikte zelfs de westkust van de VS. De huidige branden kunnen weleens de hele zomer doorgaan als de regio verder opwarmt gedurende de zomer. Naast Rusland hebben ook delen van Scandinavië en het noorden van Canada te maken met uitzonderlijk hoge temperaturen.
Klimaatverandering de belangrijkste oorzaak
Bovenal, de belangrijkste oorzaak voor het opwarmen van de aarde is klimaatverandering. En die opwarming gaat niet overal even snel. De poolgebieden warmen namelijk twee keer zo snel op als de rest van de planeet. Daarom zie je daar als eerst de heftige gevolgen. De poolgebieden zijn als het ware een glazenbol voor wat de rest van de aarde wellicht te wachten staat. Want, hogere gemiddelde temperaturen maken extreme hitte makkelijker mogelijk met als gevolg dat er vaker bosbranden ontstaan en de grond uitdroogt. Bij verlies van oerbossen en het ontdooien van permafrost komt bovendien heel veel co2 vrij, wat het opwarmingsproces nog verder versnelt. Verdere opwarming van de aarde lijkt inmiddels onafwendbaar. Wat we nu extreem vinden, zal in de toekomst steeds normaler worden.
