'Soms dacht hij dat hij in een vakantieoord zat', zegt Smallenburg. Ze heeft het over een man op leeftijd die ze onderzocht. Hij zat vast vanwege van een zwaar delict - en kort daarvoor was dementie bij hem vastgesteld. Hij wist soms niet goed waar hij was. "Hij was heel gedesoriënteerd in plaats en tijd."

Smallenburg kan zich daar iets bij voorstellen. 'Toen ik voor het eerst in de gevangenis kwam, was ik ook al wat gedesoriënteerd. Laat staan als je dementie hebt en die hoge muren om je heen ziet.'

Cel slecht voor je brein

De dementerende man die Smallenburg onderzoekt is helaas één van velen. Er is nog een andere groep mensen die lang in de gevangenis zitten en ouder worden. Zij kunnen op een gegeven moment ook in de war raken. Smallenburg voegt toe: 'Vaak gaat de veroudering ook nog wel sneller als je eenmaal in detentie zit. De gevangenis is over het algemeen geen omgeving waarin je brein floreert.'

Daar moet het gevangeniswezen op inspelen, vindt ze. Ze pleit voor meer cellen voor mindervaliden. De kennis bij psychologen en psychiaters, maar bijvoorbeeld ook bij bewakers moet opgeschroefd worden. Ook zouden sommige gevangenissen meer ingericht moeten worden voor de oudere gedetineerden. 'Het vraagt om een aantal aanpassingen.' De dagbesteding bijvoorbeeld is volgens Smallenburg erg gericht op jongeren. 'Voor ouderen is het natuurlijk anders als het gaat om sport, arbeid en onderwijs dan voor een jonge man van twintig.' 

Hoort iemand wel in de cel?

Onder dit onderwerp ligt de vraag: hoort iemand met dementie wel in de gevangenis? En zo nee, waar dan? 'De vraag is of ze daar wel op hun plek zijn. Maar aan de andere kant: kun je iemand op straat zetten die iets ernstigs gedaan heeft? Dus daar moet je goed over nadenken.' Een pasklaar antwoord heeft ze niet. Een mogelijkheid is een gesloten afdeling in een verpleeghuis. Een ander idee: een aparte vleugel in een gevangeniscomplex.

De aflevering van Spraakmakers is terug te luisteren als podcast. Het gesprek met Louise Smallenburg start op 01:40:00.