Rome, 27 oktober 2021 - Paus Franciscus heeft vaart gezet achter het hervormingproces van de Maltezer Ridderorde door zijn speciale afgevaardigde meer bevoegdheid te geven. Zo kan die voortaan bepalen wanneer en hoe de volgende vorst-grootmeester van de bijna duizend jaar oude orde zal worden gekozen.
De officiële naam van de Maltezer orde, die zich tegenwoordig voornamelijk bezighoudt met zieken- en armenzorg, luidt: Soevereine Militaire Hospitaalorde van Sint-Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta. Internationaalrechtelijk is de orde soeverein, maar aangezien de ridders ook een kerkelijke status hebben, zijn zij ondergeschikt aan de paus.
Franciscus stuurde 25 oktober een brief aan kardinaal Silvano Maria Tomasi waarin hij hem machtigt de voltallige staatsraad bijeen te roepen voor de verkiezing van een nieuwe vorst-grootmeester en het volgende buitengewone algemene kapittel te beleggen op een door hem te bepalen datum.
“Om dit belangrijke werk van vernieuwing te kunnen voortzetten, beschikt u als mijn speciale afgevaardigde over alle bevoegdheden die nodig zijn om te beslissen over alle vragen die zich kunnen voordoen bij de uitvoering van het mandaat dat u is toevertrouwd”, schrijft paus Franciscus in de brief aan kardinaal Tomasi.
“Als mijn speciale afgevaardigde hebt u de bevoegdheid om aspecten van het gewone bestuur van de Orde op u te nemen, zelfs om, indien nodig, af te wijken van het huidige Constitutionele Handvest en de huidige Codex Melitense, evenals om alle interne conflicten binnen de Orde op te lossen ex auctoritate Summi Pontificis [op gezag van de hoogste pontifex]."
Tomasi werd een jaar geleden benoemd tot de speciale afgevaardigde van de paus om toezicht te houden op de hervorming van de ridderorde. Dat gebeurde na het ontslag van kardinaal Angelo Becciu. Binnen een week na Tomasi's benoeming koos de staatsraad Fra' Marco Luzzago tot ‘Luitenant van de Grootmeester’ voor een termijn van een jaar.
In zijn brief d.d. 25 oktober jongstleden verlengt paus Franciscus de termijn van Fra' Marco Luzzago voor onbepaalde tijd tot de verkiezing van een nieuwe grootmeester, een ambt die traditioneel voor het leven wordt bekleed.
De orde heeft inmiddels in een verklaring laten weten verheugd te zijn over de interventie van de paus. De ridders zeggen te hopen dat er snel een nieuwe vorst zal aantreden zodat de orde “zijn missie van dienst aan de armen en de zieken kan voortzetten”.
De Ridderorde van Malta, die in het jaar 1048 in Jeruzalem werd opgericht, is vooral actief op het gebied van medische en humanitaire hulpverlening als een primair orgaan van internationaal recht en een rooms-katholieke religieuze orde.
De Maltezer ridders hebben te maken met een langzaam voortschrijdende constitutionele crisis sinds paus Franciscus in 2017 het aftreden van een vorige grootmeester, Fra' Matthew Festing, afdwong. Dat besluit kwam nadat Festing zelf in 2016 het ontslag had afgedwongen van grootkanselier Albrecht Freiherr von Boeselager, nadat bekend was geworden dat een hulpproject van de orde in Myanmar duizenden condooms had uitgedeeld. Von Boeselager hield vol dat hij niet op de hoogte was geweest van de verspreiding van condooms, en dat hij er een einde aan had gemaakt zodra hij ervan op de hoogte was.
In 2017 werd Von Boeselager opnieuw aangesteld als grootkanselier, en Becciu werd benoemd tot persoonlijk afgevaardigde van de paus om toezicht te houden op de hervorming van de orde, waardoor de rol van de patroon van de orde, de aartsconservatieve kardinaal Raymond Burke, die slechts pro forma in functie blijft, feitelijk buitenspel werd gezet.
Als onderdeel van de hervorming heeft de ridderorde veranderingen overwogen in het ambt van de grootmeester zelf, en de rol van de eerste graad van geprofeste ridders - zij die eeuwige religieuze geloften afleggen - in het bestuur van de orde, in tegenstelling tot de tweede en derde graad, die dat niet doen.
De orde telt thans 13.500 leden, 80.000 vrijwilligers en 42.000 beroepskrachten. Hij beheert ziekenhuizen, medische centra, klinieken, instellingen voor ouderen en gehandicapten, hospices en, vrijwilligerskorpsen. Ook heeft de orde een eigen wereldwijd opererende hulporganisatie: Malteser International.
Sinds 1834 is de zetel van de regering van de Soevereine Orde van Malta gevestigd in Rome, waar zij garanties heeft op extraterritorialiteit. De hospitaalridderorde onderhouden bilaterale diplomatieke betrekkingen met 110 staten plus de Europese Unie, officiële betrekkingen met zes andere staten en is permanent waarnemer bij de Verenigde Naties.