Psychoses moeten vooral bestreden worden met medicijnen zodat ze weggaan en niet terugkomen. Ondanks de toename van psychische klachten bij jongeren is er nog weinig aandacht voor wat mensen met psychosegevoeligheid, zien, horen en voelen. In de documentaire Blue Monday van Ingrid Kamerling gaan drie jonge mensen op zoek naar de waarheden achter hun psychotische belevingen. Valt er zin in hun waanzin te ontdekken?

Psychische klachten zijn enorm prevalent en steeds meer voorkomend bij jonge mensen onder de 35 jaar. Deze groep groeit alleen maar, onder andere door prestatiedruk vanuit sociale media en de gevolgen van de coronacrisis. We kampen met een veelvoorkomend maatschappelijk probleem, maar het stigma eromheen vermindert maar mondjesmaat. Mensen in een psychose zijn vaak eng voor anderen. Het antwoord van de samenleving daarop is om hen, ook als ze dat niet willen, tijdelijk weg te halen uit de maatschappij. Moeten we waanzin wel zo rigoureus bestrijden zoals we nu doen?

Ingrid Kamerling – die naast documentairemaker manager in de zorg is – merkte tijdens de impactcampagne van haar documentaire In het hoofd van mijn zusje (2016) op dat mensen met psychosegevoeligheid in zekere zin aan hun ziekte gehecht zijn. Psychoses kunnen enorm ontwrichtende, negatieve en pijnlijke effecten hebben op de levens van mensen die het meemaken (en hun naasten). Maar het hoeft niet alleen maar een negatieve gebeurtenis te zijn. De stempel gek of verward is snel gezet, maar het inleven in hun ervaring en samen proberen zin aan die waanzin te geven, maakt niet per se deel uit van de behandeling.

Kan de ongeremdheid, de creativiteit, de soms spirituele of mystieke ervaringen mensen met vergelijkbare ervaringen en de rest van de samenleving ook iets brengen? Mede dankzij gelijkgestemde denkers en hulpverleners is er een beweging gaande in Nederland en daarbuiten: mensen met psychische klachten worden vermenselijkt en hun ervaringen worden meer serieus genomen. Met de documentaire Blue Monday en de bijbehorende impactcampagne ‘Welkom in de waanzinnige wereld’, waarin handvatten voor instellingen en ervaringsdeskundigen worden ontwikkeld, willen Kamerling en haar team daaraan bijdragen.

In Blue Monday nemen hoofdpersonen Jerry, Joyce en Chester je mee in hun blik op hun psychosegevoeligheid. Tijdens zijn eerste psychose kreeg Jerry het gevoel dat zijn vader zijn vader niet was. Die ingeving werd de brandstof voor zijn psychotische gedachten en bracht hem op een bepalende zoektocht. Geloven dat het enkel een platte ziekte is doet hij niet. Chester worstelt met de acceptatie van zijn ziekte en het liefst blijft hij ver weg van de psychiatrie. Gaandeweg groeit het besef dat hij het ‘beest’ in de ogen moet kijken. Joyce vraagt zich tijdens haar opname in een psychiatrische kliniek af of haar psychotische crisis een ziekte is of meer een spirituele ervaring. Door een pil te slikken word ik toch geen beter mens? Als het aan deze drie jonge mensen ligt, moet de kijk op psychosegevoeligheid veranderen.

Blue Monday gaat op 30 september in première op het Nederlands Film Festival en dingt mee naar een Gouden Kalf. Na de première is de film via het VOD platform van het NFF te zien. Blue Monday is een productie van Tangerine Tree in samenwerking met KRO-NCRV. 2Doc: Blue Monday, maandag 1 november om 20.25 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.