KRO-NCRV 2Doc: In de ban van de bom

Frits Veerman, de klokkenluider die de beruchte atoomspionage bij uraniumverrijkingsfabriek Urenco in Almelo naar buiten bracht is op 23 februari jongstleden in zijn woonplaats Huizen overleden. Frits werkte in de jaren ’70 als technicus in een geheime ondergrondse bunker van het Fysisch-Dynamisch onderzoekslaboratorium in Amsterdam, waar geëxperimenteerd werd met ultracentrifuge-technieken om uranium te verrijken. Frits trekt aan de bel als hij ontdekt dat een collega van hem, de Pakistaanse metaalwetenschapper Abdul Qadir Khan geheime nucleaire gegevens Nederland uit smokkelt. Tot verbijstering van Frits wordt hijzelf op non-actief gesteld en opgesloten in de Bijlmerbajes waar hij drie dagen en nachten door de rijksrecherche en de geheime dienst wordt ondervraagd. Pakistan kan dankzij de kennis van Khan uitgroeien tot een atoommacht en Khan verkoopt zijn geheime informatie door naar landen als Iran, Libië en Noord-Korea. Naar Frits Veerman wordt niet geluisterd, hij vecht al veertig jaar voor zijn eerherstel. 

Het is nog altijd niet duidelijk wat er precies is gebeurd nadat Frits Veerman de omstreden praktijken van zijn collega Khan aan het licht bracht bij zijn werkgever. De Nederlandse overheid zou in opdracht van de CIA hebben meegewerkt aan het gecontroleerd laten lekken van de geheime gegevens. (Inter)nationale en commerciële belangen van politiek en bedrijfsleven gaan schuil achter het internationale zwijgen. Abdul Khan geldt in Pakistan inmiddels als de vader van de atoombom en is een nationale held. Hij heeft zelfs een politieke partij opgericht. Frits Veerman wordt door de Nederlandse overheid nog steeds moedwillig genegeerd wanneer hij om openbaarheid vraagt van documenten die zijn onrechtmatige behandeling kunnen bevestigen. Hij voert een niet aflatende strijd om de waarheid boven water te krijgen en zijn naam te zuiveren. 

Frans Bromet onderzoekt het morele kompas van de eigenzinnige klokkenluider in het politiek schimmige en geruchtmakende spionageschandaal. Geïntrigeerd door vragen als hoe je je veertig jaar kunt vastbijten in een zaak en wat dat met een mensenleven doet, gaat de filmmaker met Veerman in gesprek. Hij spreekt betrokkenen van toen en nu zoals SP-kamerlid Ronald van Raak die initiatiefnemer is van de wet die Klokkenluiders moet beschermen. Bromet wil doorgronden wat er ten grondslag ligt aan jarenlange achterkamertjespolitiek, een inlichtingendienst die nog altijd weigert inzage te geven in het dossier en internationale belangen die prevaleren boven de bescherming van een oplettende burger door zijn overheid. Dat de Nederlandse Staat geen verantwoordelijkheid neemt, drukt letterlijk en figuurlijk zwaar op Veerman. Nog altijd is de dreiging van een atoombom reëel.

Frits Veerman, die 76 jaar werd, zal zijn rehabilitatie door de Nederlandse staat niet meer meemaken.  

In de ban van de bom stemt tot nadenken over de basis van onze democratische rechtsstaat en de verhouding tussen overheid en burger. Het is een beklemmend portret van een moedige eenling die zijn machtige meerderen ter verantwoording probeert te roepen.

De 2Doc In de ban van de bom is geregisseerd door Frans Bromet en geproduceerd door &Bromet in samenwerking met KRO-NCRV. De film kwam mede tot stand met steun van CoBO. 

2Doc: In de ban van de bom, dinsdag 6 april om 22.35 uur bij KRO-NCRV op NPO 2.