Het is het einde van de zomer van 2003. Sonja is twintig jaar en staat midden in het leven. Op de avond van 8 september stapt ze laat in de avond op de fiets om naar huis te gaan. Die avond verandert haar leven voorgoed.
Trigger warning
Dit artikel gaat over seksueel geweld. Heb je zelf te maken gehad met straatintimidatie of seksueel geweld? Bij deze organisaties kun je terecht.
‘Pas maar op zo laat’
Sonja zit in een tussenjaar, waarin ze aan het uitzoeken is wat ze wil. Ze werkt bij het Gelredome, heeft fijne vriendinnen en een leuke vriend. Op de avond van 8 september is ze bij haar vriend en mag ze van haar moeder iets later thuis zijn dan de gebruikelijke elf uur.
Vlak voordat Sonja op de fiets stapt om naar huis te fietsen – vijf kilometer vanaf het dorp waar haar vriend woont – zegt haar vriend: ‘Pas maar op zo laat, er kunnen gekken op de weg lopen.’ Iets waar Sonja normaal nooit over nadenkt. ‘Door die opmerking was ik iets oplettender, terwijl ik die route vaak fietste en mij nooit onveilig voelde,’ vertelt Sonja.
'Toen ik opkeek, zag ik dat hij een mes had'
Met de fiets aan de hand
Halverwege de route ziet ze een man over het fietspad lopen. Ze belt met haar fietsbel om te waarschuwen dat ze eraan komt. Sonja: ‘Toen ik vlakbij was, heb ik vaart geminderd. Hij sprong voor mijn fiets, pakte mijn stuur vast en vroeg hoe laat het was. Ik pakte mijn telefoon uit mijn binnenzak, maar toen ik opkeek zag ik dat hij een mes had. Hij zei dat ik met hem mee moest lopen.’
Allerlei gedachten schieten door Sonja’s hoofd. ‘Is dit een grap? Wat moet ik doen?’ Ze vertelt de man dat haar ouders op haar wachten en dat ze naar huis moet. ‘Hij zei dat ik niet stout mocht zijn en dat hij me zou laten gaan als ik lief was en meewerkte,’ vertelt ze. Sonja loopt met de fiets aan de hand met hem mee. De man heeft het mes nog steeds in zijn hand en houdt het tegen haar buik.
‘Gaat het verder zo?’
‘Doe maar alsof je mijn vriendinnetje bent,’ zegt de man, waarna hij Sonja zoent. ‘Toen klikte het in mijn hoofd: nu wist ik wat hij van mij wilde. Ik besloot om mee te werken in de hoop dat hij mij uiteindelijk zou laten gaan,’ aldus Sonja. Ze lopen van het fietspad af, waar een grote container staat. Daar moet Sonja haar fiets in het gras leggen en haar kleding uittrekken. ‘Met het mes dat hij had, sneed hij mijn bh van mijn lijf.’
De man dwingt Sonja om verschillende seksuele handelingen uit te voeren. ’Terwijl alles gebeurde, bleef ik duidelijk maken dat ik het niet wilde. Op een bepaald punt heb ik de knop maar omgezet: wanneer hij klaarkomt, is het waarschijnlijk klaar.’ Nadat dat gebeurt, trekt de man zijn broek omhoog, geeft hij Sonja’s kleren aan en vraagt: ‘Gaat het verder zo?’ Vervolgens loopt hij weg.
‘Pas toen ik eindelijk weer thuis was en onder de douche stond, huilde ik voor het eerst'
Schreeuwen en gillen
‘Ik pakte mijn bh en deed hem onder mijn snelbinder. Ik keek in de verte, maar de man was nergens meer te bekennen. Ik was onwijs in paniek, want waar was hij gebleven? Ik dacht er niet eens aan om iemand te bellen, maar ben op mijn fiets gestapt en als een idioot gaan fietsen. Tijdens het fietsen begon ik heel hard te schreeuwen en gillen.’
Sonja’s moeder is thuis en hoort het gegil. Ze weet meteen dat er iets aan de hand is. Sonja gooit de bh op tafel en roept direct dat ze verkracht is. Sonja: ‘Mijn moeder raakte in paniek en belde direct 112. Ze maakte mijn vader wakker, ik belde mijn vriend om te vragen of hij wilde komen.’
Kort daarna staat de politie op de stoep. Later komt ook de recherche. Ze nemen haar fiets en kleding mee. Midden in de nacht gaat ze naar de GGD voor lichamelijk onderzoek. ‘Pas toen ik eindelijk weer thuis was en onder de douche stond, kwam er emotie naar boven en huilde ik voor het eerst,’ vertelt Sonja.
Nachtmerries
De eerste weken na het incident slaapt Sonja slecht, heeft ze nachtmerries en durft ze niet meer van haar slaapkamer af te komen. Ze is bang dat de man haar gevolgd is, weet waar ze woont en op ieder moment voor de deur kan staan. ‘In de nacht durfde ik niet naar het toilet te lopen om te plassen. Ik plaste in handdoeken, zodat ik op mijn kamer kon blijven.’
Zo’n twee maanden later wordt Sonja gebeld. ‘Sta je? Wil je even gaan zitten? En is er iemand bij je?’ vraagt de vrouw van de politie via de telefoon. ‘Ik heb nieuws: we hebben hem.’ Het angstgevoel dat de man opeens bij Sonja’s huis zou opduiken, is direct verdwenen. ‘Alsof er een hele rugzak vol met stenen van mij werd afgegooid.’
Sonja komt erachter dat de dader een getrouwde man is met twee kinderen. 'Ik had zoveel vragen.’ Dit is niet zijn eerste delict, want de dader wordt veroordeeld voor twee verkrachtingen en twee schennisplegingen (het ongevraagd tonen van naakte delen van het lichaam aan een ander, red.). Hij krijgt dertig maanden celstraf en TBS.
'Ik had daar gewoon mogen fietsen; hij had dit gewoon niet mogen doen'
App me als je thuis bent
Sonja vindt het belangrijk om haar verhaal te doen in de documentaireserie App me als je thuis bent. ‘Het waren maar twintig minuten van mijn leven, maar de langetermijneffecten zijn heel groot. Ik fiets nooit meer ‘s avonds over straat. Ik ben altijd alert. Ook met mijn kinderen ben ik extra voorzichtig daarin. In die twintig minuten ben ik voor altijd mijn gevoel van veiligheid en controle verloren. Ik had daar gewoon mogen fietsen; hij had dit gewoon niet mogen doen.’
Sonja vertelt haar verhaal in de documentaireserie App me als je thuis bent
In dit aangrijpende drieluik doorbreken vrouwen het zwijgen over de impact van seksueel geweld op straat. Ze vertellen openhartig over het trauma, de weg naar heling en gerechtigheid.
