Consumptiemaatschappij

In Grenzen verleggen zie je hoogleraar duurzaamheid Jem Bendell op een kruispunt in zijn leven. Bendell werd wereldberoemd met zijn wetenschappelijke stuk Deep Adaptation waarin hij voorspelt dat moderne samenlevingen uiteen zullen vallen als gevolg van onze consumptiemaatschappij. Decennialang werkte hij aan duurzame ontwikkeling bij NGO’s als adviseur voor bedrijven, politieke partijen en VN-agentschappen. En zijn werk werd een belangrijke inspiratie voor de groei van de Extinction Rebellion-beweging die al jaren actievoert voor een duurzamere wereld.

De boodschap van James Bendell

Bendell is een alarmist en zijn boodschap is niet rooskleurig: we ons moeten voorbereiden op ingrijpende veranderingen in ons leven als gevolg van de klimaatverandering. Want eigenlijk is het al te laat en doen we nog steeds te weinig om bij te sturen. Maar in plaats van het geven van lezingen en het adviseren van grote bedrijven en organisaties, heeft hij zich teruggetrokken op Bali en is hij zich gaan verdiepen in het boeddhisme.

Radicale stappen

Het boeddhisme helpt hem anders te kijken naar de onzekere toekomst en meer in het hier en nu te leven. ‘Moeten we nu angstig gaan zitten wachten?’ vraagt Bendell in de documentaire. ‘Nee, we moeten alles doen om samenlevingen bijeen te houden [..] en onder ogen zien dat we het met een beetje bijsturen niet gaan redden. We moeten radicale andere stappen gaan zetten.’

Lokale gemeenschap

Bendell heeft zijn strijd niet opgegeven, hij heeft zijn grenzen verlegd. Hij schrijft nog steeds over klimaatverandering, maar richt zich niet meer op snelle, technologische of miraculeuze oplossingen van de klimaatcrisis. Hij richt zijn aandacht nu op de lokale gemeenschap. Hij heeft een boerderij opgezet waar boeren leren om zonder chemicaliën te werken, ondersteunt meditatieretraites in een boeddhistische tempel, maakt muziek en doet mee met de rituelen van de lokale bevolking.

Confronterend en hoopgevend

In zijn laatste boek Breaking Together pleit Bendell ervoor dat we samen kunnen ‘breken’. Die boodschap is confronterend en hoopgevend tegelijk: we zijn te laat met het nemen van de goede maatregelen en de gevolgen van de klimaatverandering zijn overal ter wereld al in volle gang. Maar tegelijk kunnen we nog steeds veel doen. Bendell moedigt mensen aan om de balans op te maken van hun leven en actief het beste te maken van de goede tijd die we nog hebben: ‘Laten we de onzekere toekomst niet apart, maar met elkaar aangaan.’

Grenzen verleggen van de Boeddhistische Blik is op zondag 30 juni te zien bij KRO-NCRV om 15.05 uur op NPO 2 en daarna op NPO Start.