Volgens deskundigen is er sprake van een gerechtelijke dwaling. Ook de rechter die de mannen in eerste aanleg vrijsprak, concludeert dat de zaak rammelt: 'Het bewijs is een wrak gebouw'.

Onterecht vast 

De makers van de geruchtmakende serie De villamoord laten in dit nieuwe drieluik zien dat er opnieuw sprake is van een mogelijke dwaling bij een groepsveroordeling. Verdwenen voor de Arnhemse villamoord-zaak negen mannen achter de tralies, bij de pompmoord hebben vier mannen jarenlang mogelijk onterecht vastgezeten.

In 2004 veroordeelde het Gerechtshof in Arnhem Hein Krombos, Godfried van Haut, Marty en Kobus tot celstraffen van zes tot acht jaar. Zij zouden in 1985 de jonge caissière van een pompstation in het Gelderse Warnsveld op brute wijze met messteken om het leven hebben gebracht.

Valse verklaring 

Veroordeelde Hein Krombos verklaart in de documentaire dat hij onder zware druk een valse verklaring heeft afgegeven. 'Ze hebben me gebroken', vertelt hij over de verhoren. 'Na dagenlange verhoren heb ik ze maar verteld wat ze wilden horen. Ik wilde ervan af zijn', aldus Krombos. Hij vertelt ook dat in zijn cel het licht nachtenlang bleef branden en de radio aan bleef staan, waardoor hij niet wist of het dag of nacht was en nauwelijks sliep.

Volgens zijn advocaat Paul Acda was er geen enkel technisch bewijs en 'moest het bewijs dan maar uit de verhoorkamer komen'. Alle vier de mannen worden dagenlang en intensief verhoord, waarbij de verhoorders hen ook proberen te sturen naar een bekentenis. Net zo lang tot een van hen - Hein Krombos - ‘breekt’.

De verhoortapes

Op de verhoortapes is te zien hoe de mannen worden verhoord. Hoogleraar rechtspsychologie Annelies Vredeveldt noemt de verhoren schokkend: 'De verhoorders verhoren op een enorm agressieve, manipulatieve en suggestieve manier'. In de serie is te zien dat rechercheurs in de verhoorkamer daderkennis voorzeggen en de veroordeelden corrigeren als ze iets zeggen wat niet strookt met de situatie op de plaats delict. 

De valse verklaring van Krombos vormt uiteindelijk het belangrijkste ‘bewijs’ tegen de vier mannen. Annelies Vredeveldt: 'Deze mensen hadden niet mogen worden veroordeeld op basis van deze verklaringen. Ik vind dat deze zaak herzien moet worden.'

Criminoloog Jasper van de Kemp concludeert dat er sprake is van 'tunnelvisie' bij de recherche, die uitgaat van een mislukte overval op het pompstation die uit de hand loopt. Technisch en forensisch bewijs tegen het viertal is er niet. 'Daarom moest het bewijs volledig uit de verhoorkamer komen', aldus advocaat Paul Acda, die een aantal veroordeelden en een nabestaande van een van de veroordeelden bijstaat. 

Herzieningsverzoek

De advocaat wil dit voorjaar een verzoek tot herziening indienen namens Hein Krombos, Marty en Jänis van Haut, dochter van Godfried. 'Mijn vader is veroordeeld voor een moord die hij niet heeft gepleegd. Ik wil dat de echte dader zijn straf krijgt', aldus Jänis van Haut. Haar vader overleed in 2013. Hein Krombos: 'Ik wil van de naam moordenaar af.'

Oud-rechercheurs en rechter in docuserie

Bijzonder is dat ook een aantal oud-rechercheurs en de rechter die de mannen in eerste aanleg vrijsprak meewerken aan de KRO-NCRV-serie. 'Hier had van hogerhand moeten worden ingegrepen', zegt oud-chef van de recherche Hans van Hoogmoed over de verhoormethode van de politie. In 1985 leidde hij het onderzoek naar de moord. 

Voormalig rechter Henk van Harreveld staat nog steeds achter zijn besluit om de mannen vrij te spreken, zo legt hij uit in De pompmoord. 'Voor ons was de zaak bewijsrechtelijk een wrak gebouw, wat eigenlijk geen goed fundament had. Het is een uitgebreid onderzoek geweest, met voor de rechtbank heel veel losse eindjes, tegenstrijdigheden, ongeloofwaardigheden en twijfelachtige bevindingen'. Van Harreveld is naar eigen zeggen 'niet overtuigd' door veroordeling in hoger beroep door het Gerechtshof in Arnhem. 

Dossier Onschuldig Vast?

De makers van De pompmoord maakten eerder de serie De villamoord. In die zaak veroordeelde het Hof in Arnhem mogelijk negen mannen op basis van een valse bekentenis. Ook in deze zaak is er volgens deskundigen sprake van een gerechtelijke dwaling. Inmiddels neemt een team van onderzoeksjournalisten bij KRO-NCRV meerdere omstreden zaken onder de loep in het dossier Onschuldig Vast?

De pompmoord is te zien op NPO Start. Aanvullend op De pompmoord  komt er een zesdelige podcastserie uit: De verhoorkamer. Deze podcast is vanaf 25 maart beschikbaar via alle podcastapps.