Tekst: Ernest Marx / Beeld: KRO-NCRV

In het Gelderse plaatsje Warnsveld wordt op 24 oktober 1985 het levenloze lichaam van de 28-jarige Micelle Mooij gevonden. Ze is doodgestoken. Ze wordt gevonden in haar auto bij het tankstation waar ze die avond werkte als caissière. De politie krijgt de moord niet opgelost. Vlak voor de verjaring komt er in 2001 een geheime tip binnen. Het leidt tot heropening van de zaak en de arrestatie van vier mannen met een strafblad. Na een aanvankelijke vrijspraak worden zij in 2004 in hoger beroep veroordeeld tot gevangenisstraffen tussen de zes en acht jaar. Onterecht, denken onder meer regisseur Dirk Mostert, co-regisseur Joost van Wijk en researcher André Nelis, die samen eerder de documentaireserie De villamoord maakten. Voor KRO-NCRV maakten zij nu de vernieuwende, driedelige documentaireserie: De pompmoord.

Originele opnames

'De belangrijkste reden om dit verhaal te vertellen, is dat we weten dat verdachten soms valse bekentenissen afleggen', vertelt Joost van Wijk. 'We horen erover via advocaten of mensen die zoiets zelf meemaakten. Maar dat is altijd hun interpretatie achteraf. Wat dit project uniek maakt, is dat wij van seconde tot seconde kunnen waarnemen hoe zo'n valse bekentenis tot stand komt.' Joost en André beschikken namelijk over alle originele opnames van de politieverhoren. ‘Het is nooit de bedoeling geweest om deze opnames uit te zenden. Maar omdat er zo’n belangrijk maatschappelijk doel mee gemoeid is, wilden we deze beelden toch tonen in onze documentaireserie.’

Plaatje inkleuren

Bij hun vorige serie over de Arnhemse villamoord, beschikten Joost en André eveneens over verhooropnames. André: ‘Ook toen was er geen enkel forensisch bewijs dat de veroordeelden aan de plaats delict linkte. Ook bij De pompmoord moest al het bewijs uit de verhoren komen.’ En dat is waar het volgens de documentairemakers misging.

De vier verdachten van De pompmoord hadden een strafblad met vergrijpen zoals inbraak, mishandeling en openbare dronkenschap. ‘Het waren zwakbegaafde, kwetsbare mensen’, zegt Joost. ‘De politie overstelpte ze in de verhoorkamer met zoveel vragen dat zij op een gegeven moment zelf maar met verhalen kwamen.’ ‘Een van de verdachten zegt dat de caissière in de tankshop is vermoord’, vertelt André. ‘Dat is helemaal niet waar. Zij is buiten in haar auto vermoord. Er zou volgens de man een fiets voor de auto zijn gegooid om te voorkomen dat ze wegreed. Maar die fiets is nooit gevonden. Flauwekul dus. Steeds als een verdachte beseft dat zijn verhaal niet klopt, vertelt hij andere dingen. Net zo lang totdat hij het plaatje zo heeft ingekleurd dat de politie tevreden is. En de verdachte zichzelf tot dader heeft gemaakt.'

Belangrijke details

Om inzichtelijk te maken wat er op de bewuste oktoberavond van 1985 gebeurd kan zijn, bouwden de makers voor hun documentaireserie de hele plaats delict op ware grootte na. Joost: ‘Daarvoor hebben we balken gebruikt zodat alles transparant is en je dwars door de tankshop heen kunt kijken. Alle details uit de verdachtenverhoren die niet kloppen, hebben we daarin geaccentueerd. Zoals de fiets die nooit gevonden is, maar ook onder meer een kluis en een sleutel waar onenigheid over is. Op die manier kunnen wij de verdachtenverklaringen toetsen. Waar de politie belangrijke details juist wil weglaten en verhullen, doen wij het tegenovergestelde.’

Hoger niveau

Met de series De pompmoord en De villamoord gaat KRO-NCRV de strijd aan met bekende streamingdiensten zoals Netflix, waarop true crime series ongekend populair zijn. ‘In Nederland staan verschillende tv-genres erg op zichzelf’, zegt Joost. ‘Bij journalistiek denken we aan Pointer, Zembla, Nieuwsuur of actualiteitenrubrieken. Daarnaast zijn er mooie dramaseries en sterke documentaires. Maar een mengvorm van die genres wordt in Nederland nog weinig gebruikt.’

KRO-NCRV wil daarin met De pompmoord vooroplopen. Daarom doen veel mensen uit verschillende disciplines aan dit project mee. ‘We werken bijvoorbeeld samen met een dramaturg (een adviseur bij toneelgezelschappen, red.) die naar al onze scripts kijkt en aangeeft hoe we het verhaal effectiever kunnen vertellen. Zo proberen wij dit soort producties in Nederland naar een hoger niveau te krijgen.’ Wat voor KRO-NCRV ook nieuw is: De pompmoord en De villamoord worden niet meer puur voor televisie gemaakt. Joost: ‘Deze producties verschijnen eerst op de streamingsdiensten NPO Plus en NPO Start. Pas daarna worden ze op televisie uitgezonden.’

Niet afgesloten

André: ‘De rechter die de vier verdachten eerder had vrijgesproken doet ook mee aan onze documentaireserie. Hij zegt: 'De bewijsvoering in dit hele dossier is een wrak gebouw zonder fundament.' De pompmoord en De villamoord staan bovendien niet op zichzelf. ‘Het is het topje van de ijsberg van veroordelingen waar valse bekentenissen zijn gedaan. Het is een groot maatschappelijk probleem dat je blijkbaar zonder bewijs onschuldig in de cel kunt belanden. En dat het ook jóu kan overkomen. Het laat zien hoe burgers in de knel kunnen komen en dat willen wij aankaarten.’

Dit artikel komt uit ons magazine Vertel. Wil je meer verhalen lezen? Vraag dan nu een gratis proefnummer aan van Vertel. 

De pompmoord is te zien op NPO Start. Aanvullend op De pompmoord  komt er een zesdelige podcastserie uit: De verhoorkamer. Deze podcast is vanaf 25 maart beschikbaar via alle podcastapps.