Susan Leurs is te zien in de nieuwe documentaire van Eindeloos gepest: het verhaal van Nora, Tren en Anne-Ruth. Van alle drie schoot ze een portretfoto. 

Pesten zal nooit stoppen

In Nederland wordt één op tien mensen gepest. Susan Leurs (57) begint voorzichtig te denken dat haar project over pesten haar levenswerk wordt. Want dat pesten ooit zal stoppen, is volgens haar niet realistisch. 

Wel is ze van mening dat hoe groter haar fotoproject wordt, hoe groter de impact van de fotoserie zal zijn. ‘Door pesten een gezicht te geven, hoop ik dat het makkelijker bespreekbaar is.’ 

Pesten zit in natuur van de mens 

Naast fotograaf is Susan opgeleid als orthopedagoog. Susan vertelt: ‘Pesten zit in de natuur van de mens. Al in de oertijd was dit zichtbaar. Als iemand een handicap had of zwakker was in de groep, werd hij verstoten. Dat gedrag zit zó diep. 

Pesters zelf hebben ook vaak een laag zelfbeeld en weinig zelfvertrouwen. Door de speren op iemand anders te richten, zorgen ze ervoor dat ze zelf niet worden gepest. 

Pesten is vaak ook groepsgedrag. Eén iemand in de groep is de sterkere, en die wordt gevolgd door mensen die meedoen om zelf niet gepest te worden.’ 

Ook plek voor pesters 

Op de stoel van Susan is voor iedereen plek. Dat wil zeggen: voor zowel mensen die gepest zijn als voor mensen die gepest hebben. Zo vertelt Susan over Hans. ‘Hans werd vanaf de kleuterschool gepest tot het einde van de derde klas van de middelbare school. Hij was een beetje dik en daardoor ook onzeker.’

Uiteindelijk ging Hans zelf pesten. Susan: ‘Tot op de dag van vandaag heeft hij daar last van. Zijn vrouw en twee kinderen zijn ook gepest. Eén van zijn kinderen, Liam, pleegde zelfmoord als gevolg van pesten.’ 

Ze vervolgt: ‘De verhalen van pesters zijn vaak nog schrijnender. Ze pesten bijvoorbeeld omdat ze als kind zijn mishandeld of slachtoffer zijn van seksueel misbruik. Het komt altijd ergens vandaan. Ik zal hen nooit veroordelen, en daarmee praat ik het gedrag niet goed. In het project ben ik als fotograaf alleen toeschouwer.’ 

Zelf ook ervaring met pesten

Helaas heeft Susan zelf ook ervaring met pesten. Maar dat is niet iets waar ze nu nog last van heeft. Dit geldt niet voor haar broer Erik. Hij is schizofreen en is vanaf de kleuterschool tot en met de middelbare school gepest. Susan: ‘Door al dat pesten heeft hij last van alleen maar negatieve stemmen in zijn hoofd. Zijn leven wordt voor een groot deel bepaald door deze negatieve stemmen.’  

Bewustzijn creëren 

Ondank dat pesten niet zal stoppen, hoopt Susan met haar project bewustzijn te creëren. En dan met name bewustwording van iemands eigen gedrag. Ze legt uit: ‘In de pubertijd gaat het vaak mis. Pubers hebben niet door wat voor effect pesten op iemand heeft.’ 

Niet meer alleen

Door Susans project voelen veel slachtoffers zich niet meer alleen. Susan: 'Mensen vertelde me dat ze dachten dat ze de enigen waren die gepest werden. Dat is natuurlijk niet zo. Het is iets waar je niet trots op bent en wat je voor jezelf houdt. Het is een gevoel van zwakte. Daardoor praten mensen er niet snel over.’

Ze vervolgt: ‘Ik ben dit project begonnen omdat ik ervan overtuigd ben dat het effect heeft.’ Zelf heeft Susan ook voor de camera plaats genomen. ‘Het pesten heeft ook effect op mijn leven gehad, vooral door mijn broer. Ik zie zijn ellende. Ik vond dat als ik iedereen vroeg om voor de camera te staan, ik dat zelf ook moest doen.’ 

Eindeloos gepest: het verhaal van Nora, Tren en Anne-Ruth is te streamen via NPO start.