Hoe werkt zonnebrand precies?

Je kent het wel: net iets te lang in de zon gezeten en te laat met insmeren. Wat nu?

Een zonverbrande huid is eigenlijk een oppervlakkige tweedegraads brandwond veroorzaakt door UV-straling. De huid raakt ontstoken, rood, warm, gevoelig en soms pijnlijk. In ernstigere gevallen kunnen blaren ontstaan.

Dermatoloog Mary-Ann el Sharouni van het UMC Utrecht zegt: 'zonnebrand is een ontstekingsreactie van de huid op een overmaat aan ultraviolette (UV) straling.' Hierbij vormen zich stoffen die je DNA - en daarmee je huidcellen - beschadigen. Maar Je kunt het beter voorkomen. Elke keer dat je huid verbrandt, neemt namelijk het risico op huidkanker toe. 

Aftersun to the rescue

De eerste behoefte bij een verbande huid is verkoeling en vervolgens hydratatie. En hier komen aftersunproducten in beeld. Want als we de flesjes moeten geloven zou aftersun dé oplossing zijn.

De cosmeticabranche zegt dat aftersun speciaal ontwikkeld is om aan de behoeften van door de zon gestreste huid te voldoen. Een verkoelend effect, hydratatie en ontstekingsremmende ingrediënten moeten de huid kalmeren. Maar wat zegt de wetenschap?

'Aftersun is niet iets wat ik als dermatoloog zou adviseren. Waar ik - en veel collega’s - moeite mee hebben, is dat het suggereert dat afterstun je huid herstelt. Een goede marketingtruc, maar het is klinkklare onzin,' aldus Mary-Ann el Sharouni van het UMC Utrecht. Het is namelijk niet mogelijk om de genezing van zonnebrand te versnellen.

Hydrateren en verzachten

Wat aftersun wél kan doen is de huid hydrateren en daarmee verzachten. Aftersun bevat meestal veel water en hydraterende stoffen zoals glycerine. Dit helpt de huid vocht vast te houden, wat prettig aanvoelt bij droogheid of trekkerigheid.

Daarnaast bevatten veel aftersunproducten ingrediënten als aloë vera en menthol. Dit zou een verkoelend effect geven. Veel van deze claims zijn echter gebaseerd op laboratoriumonderzoek, niet op grootschalige klinische studies.

'Onderzoek bij muizen en kunstmatig aangebrachte zonnebrand bij mensen laat namelijk zien dat zulke extracten nauwelijks effect hebben. En zelfs als ze wél helpen, zijn de concentraties in commerciële crèmes te laag,' aldus dermatoloog Mary‑Ann el Sharouni.

Wat adviseren dermatologen?

Wat dermatologen unaniem adviseren na verbranding: koelen. Lauw douchen, een nat washandje op de huid, of eventueel een coldpack gewikkeld in een doek. Daarna is het belangrijk om de huid goed te hydrateren, bijvoorbeeld met een simpele, ongeparfumeerde bodylotion of vette crème.

Soms is een hydraterende basiszalf van de drogist of apotheek net zo effectief als een dure aftersun.

Verkoelende werking

In sommige aftersun zit namelijk ook alcohol en/of parfum waardoor de huid ‘frisser zou aanvoelen'. Maar dit soort ingrediënten drogen de huid juist verder uit en kunnen de huid irriteren.

'Je kunt beter uitkijken voor dit soort ingrediënten als je verbrand bent. Deze kunnen de ontsteking van de huid juist erger maken. Wat verkoelend aanvoelt, is niet altijd het meest vriendelijke voor je huid,' meent el Sharouni.

Marketing of medicatie

Dat aftersun verkoopt, is duidelijk: in Nederland worden jaarlijks honderdduizenden flessen verkocht. Zijn ze onmisbaar? Niet per se. 

Wie zijn huid goed verzorgt, veel water drinkt en eenvoudige hydratatie gebruikt, redt het prima zonder een speciaal product. Toch hebben aftersunproducten een plek — mits met zorg gekozen. 

Voor veel mensen is het een ritueel: je insmeren na een dag in de zon. Dat is op zichzelf prima, zolang je weet wat je smeert en waarom. Toch blijft voorkomen het beste. 

Conclusie

El Sharouni zegt: 'Het belangrijkste is natuurlijk het voorkomen van verbranden. Wat veel mensen niet weten is dat de schade aan je DNA al optreedt voordat je rood wordt. Ik kan daarom het belang van insmeren niet goed genoeg benadrukken.' 

Ben je toch helaas verbrand? Dan is het volgens El Sharouni belangrijk om een vocht inbrengende crème te gebruiken zonder irriterende ingrediënten als parfum of alcohol.