Wie vandaag de dag door de groenteafdeling van de supermarkt loopt, ziet een enorme variatie aan tomaten. Een van de grootste verschillen: aan een tros of los. Maar hoe is de trostomaat eigenlijk in onze supermarkten beland? En is er een wezenlijk verschil tussen de twee soorten tomaten, of is bij de losse tomaat simpelweg het groene takje eraf gehaald?
Van losse vrucht naar trostomaat
Tot in de vroege jaren negentig werden tomaten vrijwel altijd los verkocht. Ze werden vaak nog licht van kleur geoogst, omdat de nadruk lag op volume in plaats van op smaak.
Dat leidde tot kritiek, vooral uit Duitsland – destijds de grootste afnemer van Nederlandse tomaten. Daar kregen ze de bijnaam Wasserbomben: te waterig en zonder geur. Het resultaat?
De export kelderde, en Nederlandse telers moesten iets verzinnen om de Hollandse tomaat weer aantrekkelijk te maken.
De oplossing uit Italië
De industrie was gedwongen meer te focussen op kwaliteit in plaats van kwantiteit. Telers gingen opzoek naar hoogwaardige tomaten, en kwamen in Italië uit. Daar zagen ze dat de tomaten langer aan de plant hangen en met steel en al verkocht worden.
En zo werd de Hollandse trostomaat geboren.
‘Vroeger plukten we de tomaten te vroeg en los van de plant. Nu oogsten we de hele tros pas als ook de laatste vrucht rood is. Daardoor krijgen ze meer smaak én blijven ze mooi bij elkaar,’ vertelt tomatenkweker Ton Janssen in de Keuringsdienst van waarde-uitzending over trostomaten.
Functie van het takje
Maar waarom worden de trostomaten met tak en al aan ons verkocht? Alle tomaten groeien toch aan een tros?
Veel consumenten denken dat het takje smaak toevoegt, maar dat is een misverstand. ‘Het groen geeft wél geur en een gevoel van versheid,’ legt zaadveredelaar Martijn Eggink uit in de Keuringsdienst van waarde-uitzending.
Tomatenkweker Ton Janssen vult aan: ‘Je eet niet alleen met je mond, maar ook met je neus en ogen.’ Consumenten vinden zo’n trosje aantrekkelijker en zijn daardoor bereid er meer voor te betalen.
Logistieke redenen
Er is nog een andere reden dat de trostomaat met steel en al in het supermarktschap ligt. Logistiek blijkt de tros namelijk veel handiger: tomaten mét steeltje zijn makkelijker in vaste setjes te verpakken. Bovendien zijn ze minder kwetsbaar.
Daardoor loonde het voor telers om volledig over te stappen. De losse tomaat verdween langzaam uit het schap. Niet omdat hij niet meer bestaat, maar omdat de tros zowel bij teler als consument de voorkeur heeft.
Innovatie zorgt voor verbeterde smaak
Om trostomaten op grote schaal te kunnen aanbieden, moesten telers eerst investeren in nieuwe rassen en technieken. Ze zochten naar vruchten die stevig aan het steeltje bleven hangen en waarvan het takje frisgroen bleef na de oogst.
De overstap naar trostomaten zorgde ook voor betere smaak. ‘Door rassen te kiezen met meer aroma en de vruchten rijp te laten worden aan de plant, verdwenen de waterbommen,’ nuanceert teler Gert Jan van der Spek in de Keuringsdienst van waarde-uitzending.
Toch blijft er variatie. ‘Wanneer het hele grote tomaten zijn, is de smaak vaak wat waterig,’ zegt tomatenteler Ton Janssen.
Conclusie
Vroeger werden tomaten te vroeg geplukt en lagen ze voor het rapen. Door Duitse kritiek en slimme innovaties ging de Nederlandse tuinbouw experimenteren met nieuwe rassen en oogstmethoden.
De trostomaat is zelfs zo populair geworden dat hij de losse tomaat zonder tak uit de schappen heeft gedreven. Wat ooit een noodgreep was, groeide uit tot een icoon van de kas: een tomaat in een nieuw jasje, oftewel een tomaat mét takje.
Meer van Keuringsdienst van waarde weten?
Schrijf in je voor de nieuwsbrief Groener eten & leven. Al duizenden mensen gingen je voor!
