Van hevige regenval tot extreme droogte: de gevolgen van klimaatverandering zijn overal ter wereld merkbaar. Meteoroloog en Weer.nl-presentatrice Amara Onwuka vertelt hoe deze ongewone weerfenomenen zich ontwikkelen en of we het nog een halt kunnen toeroepen.
Het Nieuwe Normaal
In Nederland wordt iedere tien jaar het klimaatgemiddelde herbekeken. Onwuka legt uit dat het Koninklijk Nederlands Meteorologisch Instituut (KNMI) dan kijkt naar het gemiddelde van dertig jaar daarvoor. 'Dat noemen we dan het nieuwe normaal, maar het gemiddelde is de afgelopen jaren zo sterk veranderd dat het niet meer normaal te noemen is', legt Onwuka uit.
'Klimaatverandering betekent niet dat er nooit meer een winterkou plaatsvindt, maar je ziet wel dat het stelselmatig warmer wordt'
Uitschieters
In het nieuws zien we koppen voorbij komen als ‘de warmste jaarwisseling in de geschiedenis’ of ‘de koudste 18 september ooit gemeten’, maar volgens Onwuka zegt dit niet altijd per se iets over het klimaat. 'Je hebt altijd uitschieters naar boven en naar beneden. Eén op zichzelf staande uitschieter vertelt niks over ons klimaat, maar slechts over het weer van die dag of periode' vertelt de meteoroloog. Een goed voorbeeld van zo’n uitschieter is de winter van 2020.
Korte broek en sneeuw in de sloot
Wie herinnert zich nog de winter in de coronaperiode? Nederland was omgetoverd tot een waar winterwonderland en schaatsliefhebbers konden eindelijk de ijzers onderbinden. 'Tot dan hadden we altijd een kwakkelwinter en in één keer kregen we in februari vanuit een warme situatie sneeuw', herinnert Onwuka zich.
Het gezellige beeld van schaatsende mensen op natuurijs staat op ons netvlies gebrand en daardoor denken volgens Onwuka mensen automatisch dat dit een koude winter was. 'Wat mensen vergeten is dat het overgrote gedeelte van de wereld veel te warm was. Het contrast in ons eigen land was in een korte periode ook erg groot. Twee weken na die kou-inval was het alweer twintig graden. We droegen een korte broek terwijl de sneeuw nog in de sloten lag.'
'Het lijkt vaak een beetje een ver-van-mijn-bedshow, maar je hebt al miljoenen klimaatvluchtelingen'
Warmterecords
Momenten als de sneeuw in de winter van 2020, zorgen voor een vertekend beeld. Hierdoor denken sommige mensen: die klimaatverandering valt toch hartstikke mee? We hebben gewoon kunnen schaatsen op natuurijs. Die gedachte klopt dus niet. 'Klimaatverandering betekent niet dat er nooit meer een winterkou plaatsvindt, maar het komt wel steeds minder vaak voor. Je ziet gewoon dat het stelselmatig warmer wordt.' Als we alle uitschieters op een rij zetten hadden we in 2022 te maken met 13 officiële warmterecord en slechts 1 kouderecord.
Droogte en klimaatvluchtelingen
We merken van klimaatverandering vooral dat we te maken krijgen met extremer weer. Onwuka: 'Het ene na het andere warmterecord wordt verbroken. Naast wateroverlast is er ook sprake van droogte. Zo zijn de lentes tegenwoordig veel warmer en droger dan voorheen.' Bij een bovengemiddeld droge lente werkt deze droogte vaak ook door in de zomer en dit is met een paar stevige zomerbuien zeker niet opgelost!
Nu denk je misschien: maar die regen is toch alleen maar hartstikke goed na een droge periode? Helaas werkt dat niet helemaal zo. 'Wanneer er een grote plensbui valt op de droge grond spoelt er een heel groot gedeelte bovenlangs weg in het riool of het gaat allemaal naar de rivier en uiteindelijk de zee in', legt Onwuka uit. Deze verstoorde waterkringloop is funest voor het grondwaterpeil, aangezien het water niet meer in de bodem terecht komt. Hierdoor droogt de natuur uit, gaan plantensoorten dood en hebben dieren het moeilijk.
'Je kunt beter nu al beginnen dan wanneer we ineens allemaal moeten verduurzamen'
Sluipmoordenaar
Droogte wordt wereldwijd een steeds groter probleem. 'In Zuid-Afrika is er een constant rantsoen op water', vertelt Onwuka. Het grootste probleem met klimaatverandering is dat het geleidelijk gaat. 'Het is een soort sluipmoordenaar en dat maakt het zo onopvallend voor mensen', zegt de meteoroloog. In Nederland zijn we nog veilig voor de grootste gevolgen van klimaatverandering, maar op andere plekken in de wereld is dat niet het geval. Wij wonen in een gematigd zeeklimaat en het lijkt vaak een beetje een ver-van-mijn-bedshow, maar je hebt al miljoenen klimaatvluchtelingen', zegt de weerpresentatrice.
Klimaatverandering een halt toeroepen
Ondanks dat er nog steeds mensen zijn die ‘niet geloven in klimaatverandering’, merkt Onwuka wel dat het bewustzijn groter wordt. Onder andere door social media worden de gevolgen van klimaatverandering wereldwijd steeds makkelijker zichtbaar. Zo staat Instagram vol met informatieve sliders over de overstromingen in Pakistan en Australiërs deelden in 2020 massaal TikTok-filmpjes van de bosbranden.
Die bewustwording is belangrijk en hetzelfde geldt voor een verandering van onze levensstijl. Zeker nu het nog kan. 'Je kunt beter nu al beginnen dan wanneer we ineens allemaal moeten verduurzamen. Als het allemaal tegelijk moet, omdat we allerlei tekorten hebben, is het een groter probleem.' Klimaatverandering is een wereldwijd probleem en ook in Nederland zullen harde maatregelen nodig zijn. 'Er moet actie ondernomen worden om de temperaturen te drukken', waarschuwt Onwuka. Een van die oplossingen is volgens de meteoroloog vergroening en hernieuwbare energie.
Innovaties
Onwuka: 'Denk aan technologische innovaties als bijvoorbeeld zonnepanelen. Na jarenlange verfijning zijn ze tegenwoordig niet meer uit het straatbeeld weg te denken! Mensen moeten vaak wennen aan nieuwe technieken. Wanneer dit soort technieken in de kinderschoenen staat, is het vaak ook duur en nog niet rendabel. Als het eenmaal verder innoveert, zodat het meer oplevert en goedkoper is, dan is de stap veel makkelijker gezet. Dat kost soms tijd, maar je moet er wel in blijven geloven. Er moet ruimte blijven voor dit soort innovaties, omdat het ongelofelijk belangrijk is voor de toekomst.'
Pak bedrijven aan
Daarnaast heeft onze overheid heeft een grote verantwoordelijkheid als het gaat om het terugdringen van CO2 in Nederland. Strengere regels voor bedrijven zouden wat mij betreft op zijn plaats zijn. Bedrijven die het meest vervuilen moeten worden aangepakt. Je kunt ze hiervoor flink laten betalen, zodat de weg naar een goedkopere en duurzame oplossing makkelijker wordt gevonden. Uiteraard is dan ook zaak om deze verduurzaming voor bedrijven aantrekkelijk te maken. Als particulier mogen we ook meer worden gestuurd door de overheid. Maak verduurzaming aantrekkelijk door duidelijke subsidies en minder administratieve rompslomp.
Oplossingen
Verder kunnen we met zijn allen flink helpen door bijvoorbeeld eens te kijken hoe je je huis nog beter kunt isoleren. Kun je gas vervangen door een warmtepomp? Is het mogelijk om je huis nul op de meter te krijgen? Stap over op groene energie, laat je auto vaker staan en ga, als je portemonnee het toelaat, elektrisch rijden. Ook rondom je huis kun mooie stappen maken door water op te vangen en te gebruiken voor je tuin. En hoe minder tegels en hoe meer groen in je tuin, des te beter!
