Met zijn documentaires en films hoopt aardewetenschapper en regisseur Safi Graauw een brug te zijn tussen mens en natuur. Hoe is zijn fascinatie voor de natuur ontstaan en op welke manier probeert hij mensen te inspireren?
Safi Graauw maakt als regisseur, fictie, commercials en documentaires. Zijn werk viel meerdere keren in de prijzen. Je kunt Graauw kennen van de KRO-NCRV-serie Koeriers, Ruimteschip Aarde met André Kuipers, maar ook van zijn natuurdocumentaires voor o.a. de National Geographic en Justdiggit.
Wat was het moment dat je gefascineerd raakte door de natuur?
'Ik ben geboren in Suriname en heb in mijn jeugd altijd natuur om me heen gehad totdat ik naar Nederland kwam. Ineens was dat er niet meer. Ik ben toen veel natuurdocumentaires gaan kijken, volgens mij was ik een jaar of acht. Daar is is mijn fascinatie voor de natuur echt begonnen. In die documentaire zeiden ze dingen als ‘kijk dit schitterende landschap en deze prachtige olifant worden bedreigd’. Als achtjarig jongetje dacht ik: hier wil ik iets tegen doen.'
Op wat voor manier raakt de natuur jou nu?
'Als je wetenschappelijke kennis hebt, kijk je heel anders tegen de natuur aan. Dan is een boom zoveel meer dan een collectie aan takken en bladeren. Je ziet zoveel meer dingen. Ik probeer de verwondering die ik heb over de natuur over te brengen op andere mensen door dingen die zij herkennen te associëren met mijn onderwerp.'
'We hebben nog geen tornado’s, droogte en overstromingen, maar dat gaat er wel komen'
Hoe breng je die boodschap over in je werk?
'Door moeilijke onderwerpen te versnijden in dingen die we allemaal voelen. Een voorbeeldje: ik ben regisseur van de aflevering Nederlandse Bodem en daar hebben we het over de dood. Dat is een onderwerp waar iedereen iets mee heeft, maar we vergeten eigenlijk dat we daardoor onderdeel worden van de bodem en alles wat groeit. Van stof kom je en tot stof zul je vergaan. Door het onderwerp dood met de bodem te versnijden, geef je een gevoel aan iets waar mensen normaal gesproken geen gevoel bij hebben.'
Vind je dat mensen zich genoeg bewust zijn van klimaatverandering?
'Zolang wij in een wereld leven waarin wij onze persoonlijke vrijheden als vakanties met het vliegtuig niet willen opgeven, vind ik dat mensen zich daar niet genoeg bewust van zijn. Totaal niet zelfs. Als je de middelen hebt, kun je doen wat je wilt.'
'We leven in een hele veilige wereld en denken daarom niet altijd na over wat er om ons heen gebeurt. We geloven zelfs dat deze veilige wereld er altijd zal zijn. We zijn ons niet bewust van het gevaar van klimaatverandering, omdat we er niet dagelijks mee worden geconfronteerd. Nee, we hebben nog geen tornado’s, droogte en overstromingen, maar dat gaat er wel komen. Het is een kwestie van tijd.'
'Lees mensen niet de les, maar laten zien dat jij bepaalde keuzes maakt voor jezelf en daarin standvastig bent'
Houd jij je daar wel dagelijks mee bezig?
'Elke dag. Ik heb zelf de verhalen moeten horen van mensen die bezwijken onder de droogte in Afrika. Dat maakt je heel bewust. Als zeventigers zal mijn generatie eerder doodgaan door hittegolven. Tegenwoordig is er ieder jaar een hittegolf, dat was vroeger veel schaarser. Ik ben elke dag bezig met beseffen hoe fragiel we zijn.'
Wat kunnen mensen op een laagdrempelige manier doen om hun steentje bij te dragen?
'Ik denk dat je bereid moet zijn om vrijheden op te geven. Een simpel voorbeeld daarvan is de auto laten staan. Iedereen kan denken: vandaag laat ik de auto thuis en ga ik lopen. Weet je wat? Ik maak er gewoon een gewoonte van. Of sterker nog: ik ga mensen om me heen ook aansporen om te wandelen. Dat is iets wat je heel makkelijk kan doen.'
'Daarnaast kun je ook bewustzijn verspreiden. Niet mensen de les lezen, maar laten zien dat jij bepaalde keuzes maakt voor jezelf en daarin standvastig bent. Die twee dingen zijn belangrijk. Zorg ervoor dat je vanuit de samenleving die urgentie opbouwt. Doe het als een community en zet het op de politieke agenda.'
Tot slot: wat doe je zelf om duurzamer te leven?
'Ik ben flexitarisch. Vlees is voor mij een delicatesse, zoals kaviaar. Ik rij geen auto en als ik reis binnen Europa doe ik dat met de trein. Verder heb ik een klein huis van vijftig vierkante meter, waardoor ik minder energie verbruik om mijn huis op te warmen. Ik heb maximaal 33 tijdloze kledingstukken in mijn kledingkast die super duurzaam zijn. Ik heb mijn leven ingericht om impact te hebben, zo zorg ik ervoor dat ik in ieder geval mijn persoonlijke doelen voor 2030 heb behaald, als we dat allemaal doen maken we impact.'