Het hebben van een depressie gaat vaak gepaard met heersende stigma's die kleven aan mentale gezondheid. Om die reden besloten Caro Suringar (25) en Sacha Verheij (24) het om te draaien en depressie vanuit een andere hoek te portretteren: als liefdevolle richtingsaanwijzer voor het leven. Gebaseerd op hun eigen ervaringen met depressie, delen ze indringende inzichten die zijn gebundeld in een boek. "Je kan er veel van leren, want het brengt je naar de kern van je bestaan."
"Wij hebben niet het gevoel dat er een taboe heerst op het hebben van een depressie, maar meer op de ervaring tijdens een depressie. Laten we het een keer niet hebben over de behandeling, de diagnoses en de symptomen, maar juist de menselijke taal naar voren halen", vertelt Sacha. Om het onderwerp meer bespreekbaar te maken, geeft ze samen met Caro les bij de MIND Young Academy, een initiatief van stichting MIND en Diversion, waarbij ze als ervaringsdeskundige langs middelbare en mbo scholen gaan om gastlessen te verzorgen over mentale gezondheid. Volgens haar is het belangrijk om het perspectief van liefdevol omgaan met depressie toe te passen. "Je kan er veel van leren, want het brengt je naar de kern van je bestaan. Het kan vragen oproepen zoals: wat doe ik hier? Wie ben ik? Wat is de zin van mijn leven? Echter kan je, door het teveel bevragen van je menselijkheid, als het ware verdoofd raken. Depressie is daar een uitvergroting van."
Dit bericht bekijken op Instagram
Een bericht gedeeld door Golven van verdriet (@golvenvanverdriet) op 1 Apr 2020 om 8:07 (PDT)
Leren luisteren naar het signaal
De worsteling van Sacha begon twee jaar nadat ze haar vader verloor aan zelfdoding. Hij kampte met een depressie. "Het was een vlakte die voelde als een diep dal. Ik wilde zo graag weer vooruitkomen, maar het leek alsof ik slechts een toeschouwer van mijn eigen leven was geworden. Eerst dacht ik dat het rouw om het verlies van mijn vader was, totdat mijn moeder doorhad dat ik in een zwart gat viel. Ik heb zelf nooit les gehad over mentale gezondheid waardoor ik de signalen ook niet kon herkennen." Ze merkte na haar vaders overlijden al dat er vol onbegrip werd gereageerd op depressie. "Ik vreesde raar aangekeken te worden als ik zou vertellen dat ik er zelf ook mee worstel. Lange tijd ben ik boos geweest op mijn omgeving, maar door de jaren heen is dat weggeëbd. Zij hebben immers ook niet geleerd hoe je ermee moet omgaan."
Het voelde alsof ik in mijn eentje op een eiland zweefde en er niet meer vanaf kwam
Toen ze haar vleugels uitsloeg om in de grote stad te studeren, vond ze gelukkig een kring van mensen met wie ze wél kon praten over zingeving en de zware dingen van het leven. "In onze maatschappij moeten we een taal vinden om ook over de mentale kant van gezondheid te kunnen praten." Caro vult daarop aan: "Het kost veel energie en moeite om een masker op te houden als het niet goed met je gaat. Depressie wordt altijd op negatieve wijze weggezet. Wanneer je iemand de hele dag vrolijk ziet, leg je daarom niet meteen een link. Er moet daarom meer ruimte komen om te praten over je mentale staat van zijn. Dat kan bijvoorbeeld al met een simpel in-check rondje op school of werk."
Simpelweg 'zijn' in de loze tijd
"Ik hoor mensen steeds vaker zeggen 'het gaat mentaal even niet goed'. Maar wat dat dan precies inhoudt, valt vaak nog moeilijk te bespreken", vertelt Caro. Ze raakte drie jaar geleden voor het eerst in een depressie. "Ik had een bepaald beeld van een depressief persoon en daar paste ik voor mijn gevoel niet in. Je kunt alleen maar een depressie hebben als je iets heftigs hebt meegemaakt, dacht ik. Het voelde alsof ik in mijn eentje op een eiland zweefde en er niet meer vanaf kwam."
Het voelde zo zwaar, dat ik gewoon even wilde meevaren op de golven van iemand anders
Ze voelde zich eenzaam, totdat ze haar worsteling deelde met Sacha die ze leerde kennen in haar studententijd. "Ik wist dat zij het ook had meegemaakt en daardoor voelde ik de ruimte om het te bespreken. Bij mijn ouders heb ik het lang stil gehouden omdat ik bang was ze te kwetsen. Toen ik het eenmaal deelde, kwam mijn moeder aan met allerlei zelfhulpboeken en verschillende therapieën die zouden helpen. Op dat moment had ik daar totaal geen behoefte aan. Ik wilde dat ze gewoon naar me luisterde. Mijn vader was er heel eerlijk in dat hij het niet begreep, maar hij bood wel aan om samen te gaan fietsen. Tijdens zo’n rondje fietsen waren we de hele weg stil, maar ik had dan tenminste wel iets gedaan. Mijn ouders hebben me zo uiteindelijk op de been gehouden."
Op de bank zitten bij vrienden of familie en er simpelweg 'zijn' in de loze tijd vormden voor Caro de fijnste momenten in die periode. Sacha herkent dat ook. "Ik kon me niet voorstellen hoe mensen zo druk konden zijn, want alles voelde zinloos voor mij. Het voelde zo zwaar, dat ik gewoon even wilde meevaren op de golven van iemand anders."
Dit bericht bekijken op Instagram
Een bericht gedeeld door Golven van verdriet (@golvenvanverdriet) op 29 Jan 2020 om 8:58 (PST)
Depressie is een signaal waar je naar moet leren luisteren: wat heeft het mij te vertellen?
Online je kwetsbare kant delen
Uit een eerder onderzoek van het EenVandaag jongerenpanel uit 2018 bleek dat drie op de tien jongeren tussen de 16 en 34 jaar zich depressief voelt. "Wij hebben lang gedacht dat we de enigen waren met mentale problemen, terwijl we nu beseffen dat dat echt niet het geval is. Natuurlijk weten we allemaal dat het leven niet altijd even leuk is, maar toch delen we vooral onze happy side. Dat zien we ook terug op social media met alle perfecte plaatjes", vertelt Sacha. Caro vult aan: "Mensen zien dat als werkelijkheid en voelen de druk om dat beeld van zichzelf ook te behouden in de 'echte' offline wereld." Sacha vindt daarom dat we online ook meer onze kwetsbare kant mogen delen. "Ik probeer dat zelf te doen met persoonlijke berichten onder mijn foto’s. Daarnaast publiceerde ik laatst een geschreven stuk waarin ik laat zien dat depressie nog steeds een onderdeel van mijn leven is."
Leren van elkaars antwoorden
Sacha raakte geïnspireerd door een lezing van filosoof en psychiater Damiaan Denys, waarin hij vertelt dat wij als moderne mens het lijden zijn verleerd. "We streven naar een perfect mensbeeld en geloven dat alles maakbaar is. Psychiatrie is dé oplossing geworden en medicatie fixt alles. Door deze manier van denken wordt de menselijkheid van het lijden en de donkere kant van het leven weggewuifd. Ik wil belichten dat die donkere kanten er ook mogen zijn. Laten we kijken naar wat het ons te vertellen heeft en wat we ervan kunnen leren. Het hoort bij het leven, dus waarom deinzen we ervoor terug? Tijdens mijn depressie was mijn eerste reactie, en die van vele anderen, om het meteen te willen oplossen. Maar dat werkt averechts."
Het leren omgaan met alle aspecten van het leven is volgens haar juist zo cruciaal. "Daarom benaderen we het nu als een liefdevolle richtingsaanwijzer. Depressie is een signaal waar je naar moet leren luisteren: wat heeft het mij te vertellen? Iedereen stuit op een gegeven moment tegen een hobbel. Er is niet één manier om ermee om te gaan. We willen aanmoedigen om van elkaars antwoorden te leren."
Met hun boek 'Golven van verdriet – leren surfen op de zee van depressie' hoopt het tweetal de ervaring van depressie centraal te stellen en een uitnodiging tot meer begrip te bieden. Voor mensen die het niet begrijpen, maar met name voor mensen die het zelf doormaken voor erkenning, herkenning en troost.
