Eten, cultuur en identiteit zijn behoorlijk nauw met elkaar verbonden. En ook het begrip culturele toe-eigening komt hierbij regelmatig om de hoek kijken. Eerder dit jaar zagen we die discussie oplaaien nadat Adele verscheen met de cornrows in haar haar. Maar hoe zit het met de toe-eigening van culinaire hoogstandjes afkomstig uit allerlei verschillende culturen? Deze video van Al Jazeera bespreekt het!
Wat zegt de manier waarop je eet, wat je eet en hoe je kookt over jou? Welke gerechten en geuren herinneren jou aan thuis? Drie chefs gaan in gesprek met Josh Rushing en hebben daar een duidelijk idee over. De ouders van chef Marie Mitchell - oprichter van de Island Social Club - zijn Jamaicaans. "Voor mij is koken een manier om mijn herkomst te onderzoeken en deze beter te begrijpen. Koken geeft mij de kans om mezelf onder te dompelen in de geschiedenis van ons land die je terugziet in ieder gerecht. Daarbij, de Caribische keuken was vanwege haar verscheidenheid aan gerechten en producten één van de eerste wereldkeukens."
De geur van thuis
Abeer Najjar is opgegroeid in het zuiden van Chicago nadat haar ouders zijn gevlucht uit Palestina. "De gerechten die ik maak vertellen een verhaal over waar ik vandaan kom. In Chicago ben ik opgegroeid tussen zó veel verschillende culturen, ook dat zie je terug. Ik houd van rijst, Palestijnse stoofgerechten, maar ook van Mexicaans en de Caribische keuken: gerechten van andere mensen binnen de community waarin ik ben opgegroeid." Ook voor Joanne Molinaro, oprichter van The Korean Vegan herkent die relatie: "Mijn favoriete tofu stoof doet me denken aan mijn moeder. Het herinnert mij aan hoe zij mij heeft leren koken, de eerste Koreaanse recepten leerde ik van haar."
Onschuldig... Of niet?
Die mix van culturen en de mensen met allerlei verschillende achtergronden en herkomstlanden vormen samen de Amerikaanse bevolking. Dat heeft enorm veel keukens samengebracht. Een klein feitje van presentator Josh Rushing: de Verenigde Staten telt ten minste 40.000 Chinese restaurants… Dat is meer dan alle McDonald's, KFC’s, Taco Bells en Wendys bij elkaar. Maar door de manier waarop door de meeste van deze restaurants het 'Chinese' eten presenteren, is het voor veel Amerikanen totaal onbekend dat de traditionele Chinese keuken één van de meest verfijnde keukens ter wereld is, legt de video uit. Hoe zit het dan met de culturele toe-eigening en wanneer genieten we simpelweg én onschuldig van hetgeen dat voortkomt uit een mix van keukens?
Professor aan de Universiteit van North Carolina Von Diaz legt het uit. "De dingen die we eten vormen een sterke connectie met de plekken waar we vandaan komen. Door de jaren heen verplaatsen de eetgewoonten, de recepten en gebruiken reizen mee. Smaken zijn diepgeworteld in ons geheugen. Culturen hebben een bepaalde autoriteit over de eigen gebruiken en daartoe behoren ook die recepten."
Weet wat je eet (en maakt!)
Mensen met verschillende achtergronden hebben verschillende kansen en toegangsmogelijkheden tot een bepaalde sector, legt Mitchell uit in de video. "Het gaat erom dat er respectvol met de geschiedenis van bepaalde gerechten wordt omgegaan, dat er wordt erkend waar gerechten, recepten en producten vandaan komen. De culinaire wereld wordt voornamelijk gedomineerd door de witte man. Er worden dan vaak dingen gemaakt waarbij niet met de juiste tijd en energie wordt gekeken naar de herkomst van deze gerechten. De cultuur of de community waartoe het gerecht behoort krijgt dan niet de erkenning die hen toekomt."
#jamieoliver @jamieoliver #jerk I'm just wondering do you know what #Jamaican #jerk actually is? It's not just a word you put before stuff to sell products. @levirootsmusic should do a masterclass. Your jerk Rice is not ok. This appropriation from Jamaica needs to stop.
— Dawn Butler MP✊ (@DawnButlerBrent) August 18, 2018
Dat is precies waar het misging bij Jamie Oliver, die in 2018 behoorlijk in de schijnwerpers stond met zijn 'Jerk rice' gerecht. Die beschuldigingen van culture toe-eigening van gerechten staat niet op zichzelf: ook Marks and Spencer moest eerder op de blaren zitten toen zij met een vegan biriyani wrap op de markt kwamen (dat van origine een Indisch gerecht met vlees en rijst is), schreef de BBC.
Socioloog aan de New York University Krishnendu Ray stelt dat het debat rondom culturele toe-eigening in de culinaire hoek voorlopig nog niet voorbij zal zijn. "Ieder recept dat je maakt, dat afkomstig is uit een andere cultuur, zie ik in zekere zin als culturele toe-eigening", zegt Joanne Molinaro. "Maar dat hoeft niet per se negatief te zijn. Wat wél verkeerd is in mijn ogen, is toe-eigening op een manier waarop er winst wordt gemaakt door een bepaalde groep, voortkomend uit een cultuur van een ander, zónder erkenning en mét gebrek aan respect."
