De wereld wordt steeds meer een eenheidsworst. De diversiteit aan culturen die de mensheid rijk is, neemt in rap tempo af. Reisfotograaf Pie Aerts trok anderhalf jaar lang de wereld over op zoek naar bedreigde culturen en inspirerende verhalen. "Voor het te laat is."
Op het eerste gezicht had Pie het goed voor elkaar: een baan met riant salaris, een leuke vriendin en een rijk sociaal leven. Maar twee jaar geleden, Pie is dan 32, gaat plots "de stekker eruit". Een burn-out. Als gevolg ligt hij bijna een vol jaar uit de roulering.
De van oorsprong Limburger besluit zijn leven drastisch te veranderen. Van kaas- en zuivelmanager bij de Ahold wordt hij fulltime reisfotograaf. Nu trekt Pie de wereld over op zoek naar bijzondere verhalen om op de gevoelige plaat vast te leggen.
Meer van hetzelfde
Ik spreek hem op een zonnig terras en samen bladeren we door zijn boek 'Tales from the Roads Less Traveled'. Hij is net terug van een lange wereldreis met zijn vriendin Jessica. Zijn boek is het product van deze reis: Pie heeft de foto’s gemaakt en Jessica de verhalen geschreven.
Pie is ervan overtuigd dat een groot deel van de culturen die hij heeft geportretteerd over tien jaar niet meer in die hoedanigheid bestaat. De wereld als eenheidsworst. Hij vertelt: "Overal hoor ik: het is snel aan het veranderen. Sneller dan ooit."
Pie: "Fotografie is geen makkelijk route. In mijn vorige baan had ik slapend rijk kunnen worden. Nu word ik geconfronteerd met plekken die veranderen en hoor ik heftige verhalen. Maar ik voel de verantwoordelijkheid een stem te zijn voor bedreigde natuur en culturen. Ik hoop mensen bewust te maken van wat we aan het verliezen zijn."
Zijn reizen beginnen thuis
Ondanks dat zijn nieuwe leven ook hard werken is, dwingt fotografie hem rustig te zijn. De series die hij maakt, kostten soms maanden aan voorbereiding. Geen kwestie van uit het vliegtuig stappen en even een paar kiekjes schieten. Eén van verhalen heeft hij in Oeganda gemaakt. Pie vertelt dat de voorbereiding voor deze reeks op zijn Amsterdamse kamertje begon. "Het startpunt is dan letterlijk het internet afstruinen met de zoektermen 'inspiring people in Uganda'."
Hij noemt zijn manier van werken slow photography. Een proces dat hem heeft gedwongen anders te kijken naar het medium en de reizen die hij maakt. "Niet alleen plaatjes schieten en gelijk door naar de volgende plek", legt hij uit. "Ik bereid thuis verhalen voor en bouw een relatie op met het onderwerp. Het kost tijd om het vertrouwen te winnen van mensen en ze zover te krijgen dat je een paar weken langs mag komen en blijven logeren."
Deze langzame manier van werken ziet de fotograaf als een tegengif voor het vluchtige van sociale media en de druk om continu bezig te zijn met het creëren van online content. Hij wil graag iets maken "dat langer blijft bestaan dan 24 uur".
In de lange reizen die hij maakte, is Pie talloze inspirerende mensen tegen het lijf gelopen. Mensen die van elkaar verschillen, maar elkaar vinden in levenskracht, overtuiging en doorzettingsvermogen. Pie vertelt over twee van de ontmoetingen die hij had.
Als twintiger volgt de Zweedse Karin Valham een hippie trail naar Nepal. Ze raakt in de ban van het Boeddhisme en vestigt zich in een klooster. Al haar bezittingen en relaties laat ze achter in Europa.
"Jessica en ik ontmoetten Karin in datzelfde klooster in Nepal. We hadden ons ingeschreven voor een stilteretraite en zij was onze docent. Karin heeft tot haar 24e in Zweden gewoond. In de jaren 70 ging ze naar Nepal, dat was in die tijd het epicentrum van de hippiecultuur.
Alleen die tafel
Inmiddels zijn we 46 jaar verder en woont Karin nog altijd in hetzelfde klooster net buiten de hoofdstad Kathmandu. Haar leven in Europa heeft ze vaarwel gezegd. Eens in de vijf jaar gaat ze terug om familie op te zoeken. Maar, haar rode gewaad trekt ze nooit uit. Ook niet als ze naar Zweden gaat. Dan stapt ze zo in het vliegtuig. Die tafel op de foto is haar enige bezit.
We waren tijdens de retraite zo onder indruk van Karin dat we haar vroegen of we een verhaal over haar mochten maken. Ze twijfelde eerst, maar stemde uiteindelijk toe. Nog nooit had ik iemand zo gelukkig gezien. Ik voelde het geluk van de eenvoud van haar bestaan. Hoe is dat mogelijk, dacht ik. Vooral omdat zij alle lusten van het bestaan in Europa had meegemaakt. En toch kiest ze ervoor om terug te gaan naar de basis.
Karin heeft geleerd alle vormen van verleiding uit te schakelen. Ze hecht geen waarde meer aan spullen en relaties. Ook zegt ze niet langer gevoelens van angst en onzekerheid te kennen. De broeders en zusters in het klooster zijn haar nieuwe familie en die band gaat veel dieper dan de relatie met haar Zweedse familie."
Een stoere man op een paard in de woeste natuur van zuidelijk Chili. Victor Sharp is een cowboy, een gaucho. Een woord dat symbool staat voor een lange traditie van vrijbuiters met een uitgesproken levensstijl.
"Victor woont samen met zijn familie in Chileens Patagonië. Het zijn échte gaucho’s. Ze hebben een boerderij van zo’n 6000 hectare waar een paar duizend schapen rondlopen.
De cultuur van de gaucho’s is onlosmakelijk verbonden met dit deel van Zuid-Amerika. Maar hun aantal neemt snel af. Je voelt dat ze worstelen om overeind te blijven. Albert vecht om zijn traditionele familiecultuur te behouden, maar de overheid en regelgeving maken het hem moeilijk.
Van te voren heb ik me goed verdiept in de cultuur en de betekenis ervan. Langzamerhand kwam ik in een netwerk terecht van mensen die met me wilde praten. Communiceren moest via Google Translate, want ik spreek geen Spaans.
Al met al duurde dit ongeveer een jaar en dat deed ik allemaal vanuit Nederland. Makkelijk was dat niet, want gaucho’s staan niet graag in de schijnwerpers. Hun levens hangen aan elkaar van de illegaliteit (smokkelroutes, diefstal van paarden).
Ik was vier maanden in Patagonië en heb één week bij die mensen geslapen. We werden er met open armen ontvangen. In die week hebben we alles met ze gedaan. We zijn met ze gaan jagen, hebben paarden gebrandmerkt en schapen geschoren. Ook hebben we urenlang whiskey met ze gedronken en gepraat over hun levens: waar ze vandaan komen en naartoe willen.
Deze dieren eten al hun schapen op, maar poema's zijn beschermd in Chili. Als je op ze gaat jagen, moet je de bak in. Victor wordt iedere morgen wakker met aasgieren boven zijn land. Dan weet hij dat ie weer een paar schapen is verloren. Ze kunnen daar niks tegen doen, enkel accepteren dat het zo is."
Toerisme een probleem
De paradox van zijn werk, is dat de verhalen kunnen zorgen dat mensen de verbeelde natuurschoon en culturen met eigen ogen willen zien. "En als er iets is wat hun uitsterven versnelt, dan is dat toerisme."
Pie besluit: "Misschien bescherm ik deze mensen niet meteen met mijn camera, maar indirect hopelijk wel. Ik hoop te kunnen bijdragen aan bewustwording, want we dreigen deze mensen te verliezen."